ပလပ္စတစ္ပစၥည္းေတြဟာ (petroleum) ေရနံကေန ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ဓါတုပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
ပလပ္စတစ္ (၁၀) မ်ိဳးရွိပါတယ္။
၁။ Polyvinyl chloride (PVC)။ မ်ားကို ေရခ်ိဳးခန္းသံုးပစၥည္း၊ ေရကူးကန္သံုးပစၥည္း၊ ေရပိုက္မ်ား၊ ပန္းျခံသံုးပစၥည္း၊ ခေလးကစားစရာ၊ အစားအစာထုပ္ပိုးပစၥည္း၊ အလွကုန္ပစၥည္းမ်ား ျပဳလုပ္ပါတယ္။ ဒီပလပ္စတစ္မ်ိဳးက ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္နိုင္ျခင္း၊ ေမြးရာပါေရာဂါမ်ား၊သေႏၶသား ကိုယ္အဂၤါမစံုျခင္း၊ အဆုပ္ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားေရာဂါ၊ နားထိုင္းျခင္း၊မ်က္စိပ်က္ျခင္း၊ အသဲႏွင့္အူလမ္းေၾကာင္း ေရာဂါမ်ားျဖစ္နိုင္တဲ့ အတြက္အစားအေသာက္မ်ား၊ေဆးမ်ား၊အလွျပင္ ပစၥည္းႏွင့္ခေလးကစားစရာမ်ားမွာ သံုးခြင့္မျပဳပါဘူး။
ယခုေလာေလာဆယ္တြင္ ျပင္သစ္နိုင္ငံမွ ထုတ္လုပ္ေသာ ရင္သားႀကီးေအာင္ ရင္သားတြင္ထဲ့သြင္းသည့္ ပလပ္စတစ္ရင္သားတုမ်ားကို ေစ်းေပၚသည့္ PVC ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထား သျဖင့္ ၎ပလပ္စတစ္ရင္သားတု ေပါက္ၿပီး လူနာတစ္ဦးေသဆံုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၎ PVC ပလပ္စတစ္ရင္သားတု ထဲ့ထားေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဆီမွ ျပန္လည္ထုတ္ယူၿပီး PVC မပါ သည့္ပလပ္စတစ္ရင္သားတု မ်ားျဖင့္ အစားထိုးရန္ ျပင္သစ္က်န္းမာေရးဌာနက စတင္ေဆာင္ ရြက္လ်က္ရွိပါတယ္။
၂။ Phthalates (DEHP, DINP, and others)။ သူတို႔ကို ေဆးရံုသံုးပစၥည္းမ်ားႏွင့္ သုတ္ေဆး မ်ားမွာ အသံုးျပဳပါတယ္။ ရင္ၾကပ္ေရာဂါ၊ ေဟာ္မုန္းမ်ားမွန္မွန္ကန္ကန္ အလုပ္မလုပ္ နိုင္ျခင္း၊ ႏွင့္ ျမံဳျခင္း မ်ား ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
၃။Polycarbonate, with Bisphenol A ။ ေရပုလင္းမ်ားျပဳလုပ္ပါတယ္။ Bisphenol A က ကင္ဆာေရာဂါ၊ ေဟာ္မုန္းမ်ားပ်က္ဆီးျခင္း၊ ေစာစီးစြာအပ်ိဳလူပ်ိဳျဖစ္ျခင္း၊ အ၀လြန္ျခင္း၊ ဆီခ်ိဳ ေရာဂါႏွင့္ စိတ္ႀကြျခင္းမ်ား ျဖစ္ေစတဲ့အတြက္ အစားအေသာက္မ်ားမွာ အသံုးမျပဳရန္ ပိတ္ပင္ ထားပါတယ္။
၄။ Polystyrene။ ၎တို႔သည္ ပလပ္စတစ္အမာစားမ်ားႏွင့္ ပလပ္စတစ္အၾကည္စားမ်ား ျဖစ္ ၿပီး အစားအစာ ထုပ္ပိုးပစၥည္း၊ ေဖါ့ဘူးမ်ား၊ ကက္ဆက္၊ ဆီိဒီဘူးမ်ား၊ အိမ္ အပူကာကြယ္ ပစၥည္းမ်ား၊ သုတ္ေဆး၊ ပလပ္စတစ္ ပုဂံခြက္ေယာက္မ်ား ျပဳလုပ္ပါတယ္။ မ်က္စိ၊ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္းမ်ား ကိုေရာင္ရမ္းေစပါတယ္။ မူးျခင္း၊ ေမ့ေမ်ာျခင္းမ်ားျဖစ္ေစနိုင္ၿပီး ၎ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္သည့္ အလုပ္သမားမ်ားမွာ အက်ိတ္ကင္ဆာႏွင့္ ေသြးကင္ဆာမ်ားအျဖစ္မ်ားပါတယ္။
၅။ Polyethelyne ( PET)။ ေရပုလင္း၊ဆိုဒါပုလင္း၊ေကာ္ေဇာ္၊ chewing gum၊ Ziploc brand အပါအ၀င္ အစားအစာထဲ့သိမ္းေသာ ပလပ္စတစ္အိပ္မ်ား၊ေနာက္ေဖးေခ်ာင္းသံုးပစၥည္းမ်ား၊ ခေလးကစားစရာမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ၎တို႔ကို ကင္ဆာျဖစ္ေစနိုင္တယ္လို႔ သံသယျဖစ္ၾက ပါ တယ္။
၆။ Polyester။ အ၀တ္အစား၊ အိပ္ယာသံုးပစၥည္း၊ အစားအစာထုပ္ပိုးပစၥည္း၊ ခေလးတစ္ခါသံုး disposable diapers မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ၎တို႔ ေၾကာင့္ မ်က္စိ၊ အေရျပားႏွင့္ အသက္ရႈလမ္း ေၾကာင္း ေရာင္ရမ္းျခင္း မ်ား ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
၇။ Urea-formaldehyde။ အိမ္အေဆာက္အဦးပစၥည္းမ်ားမွာေတြ႔ရပါတယ္။ ေမြးရာပါအဂၤါ မစံု ျခင္း ျဖစ္နိုင္ၿပီ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္နိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။
၈။ polyurethane။ ကူရွင္မ်ား၊ေခါင္းအံုးမ်ား၊မႈိ႔ယာမ်ားျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ အဆုပ္၊အေရျပားနဲ႔ မ်က္စိေရာဂါ မ်ားျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။
၉။Acrylic ။ အ၀တ္အစားမ်ား၊ေဆာင္၊ေကာ္ေဇာ္၊သြားတု၊ မ်က္ကပ္မွန္၊ အစားအစာျပဳျပင္ ခ်က္ျပဳတ္ေသာ စက္မ်ား၊သုတ္ေဆးမ်ားမွာေတြ႔ရပါတယ္။ အသက္ရႈၾကပ္ျခင္း၊အံျခင္း၊ ၀မ္းသြား ျခင္း၊ အားေပ်ာ့ျခင္း၊ မူးေ၀ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္းမ်ားျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
၁၀။ Tetrefluoro-ethelyne။ အေၾကာ္အိုးမ်ားႏွင့္ မီးပူမ်ား မကပ္ေအာင္ သုပ္လိမ္းပါတယ္။ မ်က္စိ၊ႏွာေခါင္း၊ အဆုပ္လမ္းေခ်ာင္း ႏွင့္လည္ေခ်ာင္းမ်ားေရာင္ရမ္းနိုင္ပါတယ္။
“အသစ္ဘယ္လိုေကာင္းေပမဲ့ အေဟာင္းတလည္လည္ ” ဆိုတာလို ပလပ္စတစ္ပစၥည္းေတြကေပါ့ပါးတယ္၊ အလြယ္တကူသံုးနိုင္တယ္၊ ဆိုေပမဲ့ ယခင္ကအသံုးျပဳခဲ့တဲ့ သစ္ရြက္၊ စကၠဴ၊ ေၾကြ ပစၥည္း၊ ေျမပစၥည္း၊ ဒန္ပစၥည္းေတြလို အႏၱရာယ္မကင္းပါဘူး။
ၿပီးေတာ့ ပလပ္စတစ္ပစၥည္း က (biodegradable) ေျမၾသဇာမျဖစ္နိုင္လို႔ေန႔စဥ္လူေတြ အသံုးျပဳတဲ့ ပလပ္စတစ္ပစၥည္းေတြ ကမၻာေပၚမွာစုပံုၿပီး ကမၻာႀကီးညစ္ညမ္းမႈအျပင္ အျခားေသာ အႏၱရာယ္မ်ားကိုပါ ျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။ (နိုင္ငံေပၚမူတည္ၿပီး လူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ႏွစ္ကို ပလပ္စတစ္ ပစၥည္း တစ္ကီလို ကေန ၁၈ ကီလိုအထိ စြန္႔ပစ္ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ကို တစ္ကမၻာ လံုးအတိုင္းအတာအေနနဲ႔ ပလပ္စတစ္ တန္ေပါင္း သိန္း ၁၀၀ ေက်ာ္စြန္႔ပစ္ပါတယ္)။
ဒီအႏၱရာယ္ေတြေၾကာင့္ ပလပ္စတစ္ပစၥည္းကို လံုး၀အသံုးမျပဳေတာ့ဘူး ဆိုရင္လည္း ပလပ္စတစ္ပစၥည္းရဲ့ အဖိုးတန္တဲ့အက်ိဳးေတြကို ရရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အေရးႀကီးတာက ပလပ္စတစ္ပစၥည္းေတြရဲ့ အႏၱရာယ္နဲ႔ အသံုး၀င္ပံုကို သိရွိိၿပီး အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်ဖို႔လိုပါတယ္။
၁။ ကိုယ္အသံုးျပဳမဲ့ ပလပ္စတစ္ပစၥည္းက အသံုးမျပဳဖို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ပလပ္စတစ္ပစၥည္း ဟုတ္ မဟုတ္ သတိထားရပါမယ္။
၂။ ပလပ္စတစ္ပစၥည္းအစား အသံုးျပဳနိုင္တဲ့ သဘာ၀ပစၥည္းရွိရင္ သဘာ၀ပစၥည္းကို အသံုးျပဳပါ။ ဥပမာ။ ေစ်း၀ယ္အိပ္ကို ပလပ္စတစ္အိပ္အစား ပိတ္အိပ္၊ ႀကိမ္ခ်င္းစသည္ အသံုးျပဳပါ။
၃။ မလိုအပ္ပဲ ပလပ္စတစ္အိပ္ေတြအမ်ားႀကီးမသံုးဖို႔။ ဥပမာ အမိႈက္ကို ပလပ္စတစ္အိပ္နဲ႔ ပစ္တယ္ဆိုရင္ တစ္အိပ္နဲ႔ေလာက္ရင္ တစ္အိပ္ထဲသံုးပါ။ ယခုအခါျပင္သစ္နိုင္ငံ supermarket မ်ားတြင္ ေစ်း၀ယ္လွ်င္ ပလပ္စတစ္အိပ္မ်ား အလကားမေပးပဲ ၀ယ္ယူေစသျဖင့္ ပလပ္စတစ္ အိပ္သံုးစြဲသူ သိသိသာသာနည္း သြားပါတယ္။
၃။ ခေလးကစားစရာမ်ားကို သစ္သားတို႔ ပိတ္စတဲ့သဘာ၀ပစၥည္းေတြနဲ႔လုပ္ထားတာ ေတြကို အသံုးျပဳပါ။
၄။ အ၀တ္အစား၊အိမ္သံုးပစၥည္းမ်ားကိုအသံုးျပဳရင္ သဘာ၀ပစၥည္းမ်ားနဲ႔ျပဳလုပ္ထားတာေတြကို သံုးပါ။ ဥပမာ၊ ပိတ္ (cotton)၊ သိုးေမႊး စသည္အသံုးျပဳပါ။
၅။ ပလပ္စတစ္နဲ႔လုပ္ထားတဲ့ တစ္ခါသံုး အိုးခြက္ပုဂံေတြအစား ဖန္ထည္ပစၥည္း၊ေၾကြပုဂံမ်ား၊ ဒန္အိုး၊ သတၳဳအိုး၊ စတီအိုး မ်ားအသံုးျပဳပါ။
၆။ Microwave မွာအစားအစာေတြေႏႊးမယ္ဆိုရင္ ေၾကြထည္ပစၥည္းေတြသံုးပါ။ အစာေပၚ မွာ ပလပ္စတစ္ film အစား ေၾကြပုဂံျဖင့္အုပ္ပါ။
၇။ ပလပ္စတစ္ပစၥည္း မသံုးမျဖစ္ သံုးရမယ္ဆိုရင္ ေန႔စဥ့္ အသံုးျပဳမႈေၾကာင့္ (wear and tear) ဆိုတဲ့ ေဟာင္းႏြမ္းမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ခုခုနဲ႔ျခစ္မိ၊ပြတ္တိုက္မိရင္ျဖစ္ေစ ပလပ္စတစ္ ပစၥည္းေတြက အဆိပ္ ေတြပိုထြက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးေၾကာတဲ့အခါ သတိထားရပါမယ္။ ၾကမ္းတမ္းေသာ အိုးတိုက္ပစၥည္း မ်ားမသံုးသင့္ပါဘူး။ ပြန္းပဲ့ေနေသာ၊ ေဟာင္းႏြမ္းေနေသာ ပလပ္စတစ္အိုးခြက္မ်ား ျဖင့္ခ်က္ျပဳတ္ျခင္း လည္းမျပဳသင့္ပါဘူး။
၁။ http://food.sify.com/articles/Dangers_of_using_plastic.
၂။ http://www.ecologycenter.org/factsheets/plastichealtheffects.html/
၃။ Say No! - to Plastic Bags။ http://www.vigyanprasar.gov.in/
Thursday, June 28, 2012
Monday, June 25, 2012
သံစူးတယ္
သံစူးတယ္။
တစ္ေန႔ေန႔လည္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႔ ေတာင္ေဆးရံုလို႔ေခၚတဲ့ခေလးအထူးကုေဆးခန္းမွာတာ၀န္က် ေနတုန္း ေဒသခံ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး ၃ ႏွစ္အရြယ္ ခေလးငယ္ခ်ီၿပီးေရာက္လာပါတယ္။
စာေရးသူ ခေလးဘာျဖစ္လို႔လဲ။
အမ်ိဳးသမီး သံစူးလို႔။
စာေရးသူလဲ ခေလးရဲ့ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းလံုးမွာသံစူးတဲ့ဒဏ္ရာရွာတာမေတြ႔တာနဲ႔ လက္ႏွစ္ဘက္မွာရွိလိုရွိျငား ရွာေတာ့လည္း လံုး၀ မေတြ႔ပါဘူး။ ဒါနဲ႔..
သံက ဘယ္မွာစူးတာလဲ လို႔ ေမးလိုက္ပါ တယ္။ အမ်ိဳးသမီးက ဗိုလ္မွာလို႔ ေျဖပါတယ္။ က်မ စိတ္ထဲမွ ဘုရားတမိပါတယ္။ ဒီအရြယ္ခေလးဗိုက္မွာ အဆီအသားမရွိလို႔ သံစူးလို႔ကေတာ့ ဗိုလ္ထဲက အူေတြ အသဲေတြ ထိမွာေသခ်ာလို႔ပါပဲ။ ခေလးဗိုလ္သံစူးေလာက္ေအာင္္္ နေမာ္နမဲ့ နိုင္ရန္ေကာလို႔ အျပစ္တင္တဲ့ အသံနဲ႔ ဘယ္လိုလုပ္ဗိုက္ သံစူးရတာလဲလို႔ ေမးလိုက္ပါတယ္။
ဒီအခါမွာေတာ့က်မေဘးက ေဒသခံဆရာမေလးက က်မတို႔ရဲ့ျပႆနာကုိ ရိပ္စားမိၿပီး၀င္ေျဖပါတယ္။ သံစူးတယ္ဆိုတာ ဗိုက္ထဲက သံေကာင္ေတြ ေၾကာင့္ ဗိုလ္နာတာကိုေျပာတာတဲ့။ (ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သံထိုးတယ္လို႔ ေျပာပါ တယ္)။ ၾသ ေတာ္ပါေသးရဲ့။
ရက္ရက္ေရာေရာ။
ေန႔တစ္ေန႔ရဲ့ နံနက္မွာ ဓါတ္ခြဲခန္းဆရာ၀န္ႀကီးရဲ့ ရံုးခန္းမွာ အေသအခ်ာထုပ္ထားတဲ့ အထုပ္ တစ္ထုပ္ ေရာက္ေန ပါတယ္။ ဖြင့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မစင္ေတြနဲ႔ မစင္အိုးျဖစ္ေနတာေတြ႔ လိုက္ ရပါတယ္။ ဝမ္းစစ္ဖို႔ ပို႔လိုက္တာပါတဲ့။ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာဝမ္းစစ္ဖို႔ ဆိုရင္ ဝမ္း (ကန္ေတာ့ေနာ္) ထမင္းစားဇြန္း တစ္ဇြန္းခန္႔ဆိုရင္ လံု ေလာက္ပါတယ္။
ဝမ္းကိုဓါတ္ခြဲခန္းမွာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းအားျဖင့္ ေရာဂါေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အထူးသျဖင့္ အစာလမ္းေၾကာင္း(အသဲ၊သဲေျခအိပ္၊ ပင္ကရိယာ၊ အစာအိမ္၊အူသိမ္၊အူမ) မွာျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြကို သိနိုင္ပါတယ္။ ရွိမွန္းသိၿပီးသားေရာဂါရဲ့ တိုးတက္မႈဆုတ္ယုတ္မႈကိုလည္း သိနိုင္ပါတယ္။
ဝမ္းမွာရွိတဲ့ပိုးေတြက လူကိုယ္ခႏၶာထဲမွာေနတာဆိုေတာ့ ကိုယ္ခႏၶာ အျပင္ေရာက္ ရင္ၾကာၾကာ မေနနိုင္ပဲေသၾကပါတယ္။ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ပိုးေကာင္ေတြကိုစစ္ေဆးတဲ့အခ်ိန္မွာ မေတြ႔ဘူးဆိုရင္၊ ေရာဂါဘာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာမသိနိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ေရာဂါရဲ့ဆုတ္ယုတ္မႈတိုးတက္မႈအတြက္ လည္းအေျဖမွားေတြျဖစ္ကုန္မွာမို႔ ၀မ္းကိုယ္ထဲက ထြက္တာနဲ႔ ဓါတ္ခြဲခန္းကို ေရာက္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးေပါ့။ ဒါေပမဲ့လက္ေတြ႔ မွာမျဖစ္နိုင္တာမို႔ ၀မ္းထဲက ပိုးေတြ အေသနည္းေအာင္ ဝမ္းကုိ ယူၿပီးရင္ ေအးတဲ့ ေနရိပ္မွာထားရပါမယ္။ ၀မ္းအေျဖမရရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အေျဖမွားရင္ ကုသမႈပါ မွားမွာမို႔ သတိထားရပါမယ္။ ၀မ္းကိုယူရာမွာလည္း အျပင္က ပိုးေတြမပါေအာင္ ဂရုစိုက္ရပါမယ္။ ဥပမာ ၀မ္းကို ညစ္ပတ္တဲ့ ဒုတ္စသည္ႏွင့္ ယူတာမ်ိဳး၊ ညစ္ပတ္တဲ့ပုလင္းထဲ ထည့္တာမ်ိဳးေပါ့။ ယခင္ေန႔ကသြားထားတဲ့(၀ါ) ယူထားတဲ့ ၀မ္းမွာ ဘယ္ပိုးမွ အဲ့ဒီေလာက္ၾကာ ၾကာကိုယ္ခႏၶာအျပင္မွာ မရွင္နိုင္တာမို႔ စစ္လဲ အလကား အခ်ိန္ကုန္၊ အလုပ္ပို၊ ပိုက္ဆံကုန္ရံု သာမက အေျဖမွားေတြ ရမွာမို႔ မစစ္တာအေကာင္းဆံုး ပါပဲ။
၀မ္းစစ္ရတဲ့ေရာဂါတစ္မ်ိဳးကေတာ့ သံေကာင္ေရာဂါပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ခေလးေတြမွာ သံလံုးလို႔ေခၚတဲ့အျဖဴေရာင္ လံုးလံုးႀကီးႀကီး သံေကာင္(ခေလးမ်ား ၀မ္းသြားသည့္အခါပါလာတာကိုေတြ႔နိုင္ ပါတတ္)။ ဒီသံေကာင္ေတြဗိုလ္ထဲေရာက္လာတာကေတာ့ သံဥေတြစားမိလို႔ပါ။ သံဥေတြက သံေကာင္ရွိတဲ့လူရဲ့၀မ္းထဲမွာ ပါလာပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ လို ရာသီဥတု ပူတဲ့ ေနရာေတြမွာ သံဥေတြကဖံုမႈန္႔ ေတြနဲ႔ေရာ ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖံုမႈန္႔ေတြနဲ႔ကစားတတ္တဲ့ ခေလးေတြမွာအျဖစ္မ်ားတာပါ။ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ မစင္ေပၚမွာ နားတဲ့ရင္ေတြရဲ့ေျခေထာက္မွာ သံဥေတြကပ္ပါလာၿပီး ဒီရင္ေတြက အစာေတြေပၚနားတဲ့အခါ အစာေပၚမွာ သံဥေတြက်ၿပီး၊ အဲ့ဒီအစာကို စားမိတဲ့သူေတြရဲ့ကိုယ္ထဲသံေရာက္တာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ရင္နားစာေတြ မစားဖို႔၊ အစာေတြကို ရင္မနား ေအာင္ ဖံုးအုပ္ထားဖို႔ က်န္းမာေရး ပညာေပး ေနၾကတာပါ။ အစာတို႔ ေရတို႔ကို ခ်က္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ အပူေၾကာင့္ သံဥေတြေသသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ေရကိုႀကိဳခ်က္ ေသာက္ဖို႔၊ အေအးစာဥပမာ လက္သုပ္တို႔၊ ေက်ာက္ေက်ာ တို႔ကို ရင္မအံုေအာင္ထားဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီလို ေရာဂါရွိတဲ့၀မ္းကတဆင့္ ေရာဂါျပန္႔ႏွံ႔ ျခင္းကို (Fecal oral route) ၀မ္းမွပါးစပ္ သို႔ေရာက္ေသာနည္း လို႔ေခၚပါတယ္။
သံေကာင္ေရာဂါအျပင္၊အူေရာင္ငန္းဖ်ားေရာဂါ (Typhoid)၊ ၀မ္းေလ်ာ္ ေရာဂါ (Diarrhoea)၊ ၀မ္း ကိုက္ ေရာဂါ (Dysentry) ၊အီးအမ်ိဳးအစား အသဲေရာင္ေရာဂါ (Hepatitis E ) ၁၉၇၆ ခုႏွစ္က မႏၲေလး ၿမိဳ႔ လံုးကၽြတ္မွ်ျဖစ္ခဲ့ ပါတယ္၊ ၿမိဳ႔ေရေပးတဲ့ေနရာထဲ၊ မစင္ပိုက္ေပါက္သြားလို႔လို႔ သိရပါတယ္) အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ မစင္ေတြ ဘာနဲ႔ မွမေတြ႔ ရေအာင္ ေရေလာင္းအိမ္သာ၊ ေရဆြဲအိမ္သာ၊ ရင္လံုအိမ္သာစသည္တို႔ အသံုးျပဳဖို႔ပါပဲ၊ တိုးတက္တဲ့တိုင္းျပည္ေတြမွာ ရင္လံု အိမ္သာေတြေၾကာင့္ ဒီလို ၀မ္းမွပါးစပ္နည္းနဲ႔ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြ မျဖစ္ သေလာက္နည္း သြားပါတယ္။
လူအမ်ားကိုေရာဂါမျပန္႔ေပမဲ့ လူနည္းစုကိုျပန္႔ေစတဲ့ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ ၀မ္းသြားၿပီး သုတ္သင္တဲ့ လက္ကိုစပ္ျပာေရနဲ ႔စင္ၾကယ္ေအာင္ မေဆးရင္ လက္မွာကပ္က်န္ေနတဲ့သံဥ ေတြနဲ႔ အထက္က ေဖၚျပ ခဲ့တဲ့ေရာဂါပိုးေတြ လက္နဲ႔ထိရာ ေနရာေတြမွာ က်န္ေနၿပီး၊ လူနာ ကိုယ္တိုင္ စားမိလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊သူတစ္ပါး စားမိလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ေရာဂါကူးေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးဟာ မိမိအတြက္ေရာ၊ မိမိ ပတ္၀န္က်င္ အတြက္ေရာ အေရးႀကီးပါတယ္။
တခ်ိဳ႔လူမ်ားဟာ မိမိကိုယ္မွာပိုးရွိေနေပမဲ့ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ကေရာဂါမျဖစ္ပါဘူး။ အဲ့ ဒီလိုလူမ်ိဳးကို သယ္ေဆာင္သူ (Carrier) လို႔ေခၚပါ တယ္။ ေဆးပညာသမိုင္းမွာ (Typhoid Marry) ဆိုတာဆရာ၀န္ တိုင္းၾကာဖူးတဲ့အေၾကာင္းအရာပါ။ Marry ဆိုတဲ့အမ်ိဳးသမီးရဲ့အူထဲမွာ တိုက္ဖိုက္ ပိုးေတြ ရွိေနေပမဲ့ တိုက္ဖိုက္မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူ႔လက္ကေန တိုက္ဖိုက္ပိုးေတြကို သူကိုင္တြယ္တဲ့ အစာေတြက တစ္ဆင့္ျဖန္႔ ေနတာကိုေနာက္မွ သိၾကရလို႔ သူ႔ကို တိုက္ဖိုက္ေမရီ (Typhoid Marry) လို႔ ၀ိေသသ တပ္ လိုက္တာပါ။၀မ္းကိုက္ပိုးသယ္ေဆာင္သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။
တုတ္ေကာင္ လို႔ေခၚတဲ့အျဖဴေရာင္ေသးငယ္တဲ့ သံေကာင္၊ ညမွာ သံေကာင္အမက စအိုကထြက္ၿပီး စအိုအျပင္မွာဥ ဥတတ္လို႔ ညဘက္ခေလးက စအို၀ မွာ ယားတယ္ဆိုရင္ ယားတဲ့ေနရာ ကို ၾကည့္ရင္ ျဖဴျဖဴေသးေသး၊ အျဖဴေရာင္ ခ်ည္စေတြလို သံမေတြ ကိုေတြ႔နိုင္ ပါတယ္။ ခေလးက ယားတဲ့ေနရာ ကုတ္ လိုက္ရင္ခေလးရဲ့လက္သဲေတြၾကားမွာဥထားတဲ့ သံဥေတြပါလာၿပီး ပါးစပ္ထဲေရာက္သြားနိုင္ပါတယ္။
အဲဒီလိုကိုယ့္ဘာသာျပန္ ကူးတာကို ေအာ္တိုျပန္ကူးစက္ျခင္း (Auto reinfection) လို႔ေခၚပါတယ္။သံမ ေတြက အူမႀကီး၊တခါတရံ အူအတက္ ထဲမွာေနတတ္တာမို႔ သံခ်ေဆးကို ၃ ရက္ဆက္ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေအာ္တိုျပန္ကူးစက္ျခင္းမျဖစ္ေအာင္ညအိပ္တဲ့ အခါ ေဘာင္ဘီး ၀တ္အိပ္ျခင္း နဲ႔(ကုတ္တဲ့ အခါ လက္ထဲသံဥေတြပါမလာရန္)ညအိပ္ အ၀တ္အစားေတြကိုေရေႏြး နဲ႔ျပဳတ္ေလ်ာ္ ျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ ေပးရ ပါမယ္။
ဒီသံႏွစ္မ်ိဳးက ခေလးကို သိပ္ဒုကၡ မေပးပါဘူး။ သံခ်ေဆး ၆လ တစ္ခါခ်ေပးရံုနဲ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခါတစ္ရံ အထူးသျဖင့္ သံလံုးႀကီးေတြ သိပ္မ်ားေနရင္ သံေတြက အသဲလမ္း ေၾကာင္းကိုပိတ္လို႔ အသဲၿပည္တည္နာတို႔၊ အစာအိမ္ကို ကလိလို႔ အစာအိမ္အနာတို႔၊ အူလမ္း ေၾကာင္းပိတ္ တဲ့ေရာဂါတို႔၊ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါတို႔ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
သံျပား။
ႏြားနဲ႔၀က္သံျပား။ရွမ္းျပည္လို သိပ္မက်က္တဲ့ အမဲသားနဲ႔ ၀က္သား၊ ဥပမာ အမဲခ်ဥ္နဲ႔ ၀က္သခ်ဥ္စားရင္ သံျပား လို႔ေခၚတဲ့ ေခါင္းမွာစုပ္ခြက္နဲ႔ ခ်ိတ္ေတြပါတဲ့သံေတြ အူထဲမွာရွိနိုင္ပါတယ္။ ဒီသံမ်ိဳးက အသက္ ရွည္ပါတယ္။ ကိုယ္ထဲမွာ ၂၅ ႏွစ္အထိေနနိုင္ပါတယ္။သူတို႔ရဲ့ကိုယ္ထည္က အျဖဴအျပားေတြပါ။ ရိုးရိုးသံခ်ေဆးစားရင္၊ ကိုယ္ထည္ပဲျပဳတ္ထြက္လာလို႔ ၀မ္းမွာ အျဖဴ ျပားေတြ ေတြ႔နိုင္ပါ တယ္။ သံေကာင္ရဲ့ေခါင္းမွာရွိတဲ့ စုပ္ခြက္ေတြ၊ ခ်ိတ္ေတြနဲ႔ လူနာရဲ့အူနံရံမွာခ်ိတ္ထားတဲ့ သံေကာင္ရဲ့ ေခါင္းကမျပဳတ္ပဲ က်န္ေနပါတယ္။ ေခါင္းမျပဳတ္ရင္ သံေကာင္မေသပါဘူး၊ ကိုယ္ထည္ေတြ ျပန္ရွည္ လာပါတယ္။ ဒီသံအတြက္ အထူး သံခ်ေဆးေသာက္ ရပါတယ္။ ဒီသံရဲ့ သေႏၶေလာင္း ဘ၀ (Larval) မွာလူနာရဲ့ကိုယ္ခႏၶာ ထဲတစ္ပတ္ ပတ္ ပါတယ္။ အဲ့ဒီ အခ်ိန္မွာ လူနာရဲ့ ကိုယ္ ခႏၶာတစ္ေနရာရာမွာ အႀကိတ္အခဲျဖစ္ တတ္ပါတယ္။ အေရးႀကီးတဲ့ ေနရာ ဥပမာ၊ ဥေဏွာက္ လိုေနရာမွာအႀကိတ္ျဖစ္ရင္ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါျဖစ္ နိုင္ပါတယ္။ ႏွလံုးမွာျဖစ္ရင္ ႏွလံုး ခုန္ႏႈန္းျမန္ တဲ့ေရာဂါစသည္ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
တစ္ခါက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဦးေဖသိန္း ရင္ပတ္မွာရုတ္တရက္ အဖုေပၚလာလို႔ ကင္ဆာထင္ၿပီး ခြဲလိုက္တာ၊ သံျပားသေႏၶသား ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အလံုးျဖစ္ေနပါတယ္။ ၀န္ႀကီး ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႔သြားစဥ္က အမဲခ်ဥ္နဲ႔ ၀က္သခ်ဥ္ စားခဲ့မိတယ္ လို႔ေျပာပါတယ္။ တစ္ခါတရံ အမဲသား၊ ၀က္သားေတြ မွာ သံျပား သေႏၶေလာင္း ေတြရဲ့ အႀကိတ္အခဲေလး ေတြ ေတြ႔နိုင္ပါတယ္။
ငါးသံျပား။
ဒီသံက ကိုယ္ထည္ျပားၿပီးေသးငယ္ပါတယ္၊ကိုယ္ထည္ျပားလို႔ သံျပားစာရင္းထဲထဲ့ထားတာပါ။ သူ႔မွာ သံသေႏၶသားေလာင္းဘ၀မရွိလို႔ အမဲႏွင့္ ၀က္သားသံျပားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့အႀကိတ္အခဲ လိုမ်ိဳးမျဖစ္ပါဘူး။ က်က္ေအာင္မခ်က္တဲ့ငါး စားရင္ျဖစ္ပါတယ္။ သူကအစာအိမ္မွာေနၿပီး လူနာရဲ့ အစာေတြကို စားပါတယ္။ ကပ္ပါးရပ္ပါး ပိုးလို႔ေျပာရပါမယ္။ အစာအိမ္မွာေနတာမို႔ ဗိုလ္ေအာင့္ တဲ့ေရာဂါလကၡဏာျဖစ္ေစပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစာအိမ္ေရာဂါနဲ႔မွား နိုင္ပါတယ္။
က်မအေဖက ငါးရံဆံျပဳတ္အလြန္ႀကိဳက္ပါတယ္၊နံနက္တိုင္းလိုလို တရုပ္တန္းက ငါးရံဆံျပဳတ္ စားတာမို႔ ငါးသံျပားေတြသူ႔အစာအိမ္မွာရွိပါတယ္။ အိမ္မွာက်က္ေအာင္ ခ်က္ေပးတဲ့ငါးဆံျပဳတ္က အရသာမရွိဘူးတဲ့။ အဲ့ဒီေတာ့ အသက္ႀကီးၿပီးျဖစ္တဲ့ အေဖစိတ္ခ်မ္း သာပါေစဆိုၿပီးသူ စား ခ်င္တာေကၽြးၿပီး ၆လ တစ္ခါ သံခ် ေဆးပါေကၽြးလိုက္ရပါေတာ့တယ္။
အပ္ခ်ိတ္သံ။
ဒီသံကေတာ့ ေသးငယ္ၿပီးေခါင္းမွာခ်ိတ္ပါ ပါတယ္။ အဲ့ဒီခ်ိတ္နဲ႔ အူသိမ္နံရံမွာတြယ္ခ်ိတ္ေနၿပီး အူနံရံက ေသြးေတြကိုစုပ္ယူပါတယ္။ ဒီသံမ်ိဳးက ဖိနပ္မပါပဲ သြားသူေတြမွာအျဖစ္မ်ား ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သံေကာင္ေလာင္းက အေရျပားကိုေဖါက္ၿပီး၀င္လို႔ပါ။ ဒီသံေတြအူထဲ မွာမ်ား မယ္ဆိုရင္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
ေတာင္ႀကီးစပ္စံထြန္းေဆးရံုႀကီး အျပင္လူနာဌာနကို ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ ပအို႔လူနာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးလာျပပါတယ္။ လူနာရဲ့ မ်က္ႏွာ၊ ႏုတ္ခမ္း၊ မ်က္ခြံေတြဟာ ေသြးမရွိဘူး ထင္ရ ေလာက္ ေအာင္ ျဖဴဖတ္ေနလို႔ ေဆးရံုတင္လိုက္ရပါတယ္။ လူနာကိုစမ္းသပ္ၾကည့္ေတာ့ လည္း ေသြးအား အလြန္ နည္းတာက လြဲရင္ဘာေရာဂါ လကၡဏာ မွမေတြ႔လို႔ ေသြးမထြက္တဲ့ေရာဂါမ်ားလား လို႔စိုးရိမ္သြားမိပါ တယ္။ ေဆးရံုေရာက္ၿပီး ေသြး၊ဆီး၊ ၀မ္းေတြ စစ္လိုက္ေတာ့မွ အပ္ခ်ိတ္သံေကာင္ေတြေျမာက္ မ်ားစြာ ရွိေနတာကို ေတြ႔လိုက္ရ ပါတယ္။ ဒီသံအတြက္လည္း အထူးသံခ်ေဆးလိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုအခါ သံ ၃မ်ိဳး၊ ၅မ်ိဳးသတ္နိုင္တဲ့ေဆးေတြ ၀ယ္လို႔ရပါတယ္။
အထက္ကလူနာလို ကံမေကာင္းတဲ့ ၅ႏွစ္အရြယ္ခေလးငယ္ကို လဲသတိရမိပါတယ္။ လူနာက သံေတြ ေၾကာင့္ ပိန္ခ်ဳန္း၊ အားနည္းေနပါတယ္။ သူ႔ကိုယ္ထဲမွာလည္း အထက္ကေဖၚျပထားတဲ့ သံေတြ အားလံုး ရွိေနပါတယ္။ သံေလွာင္ရံုလို႔ေတာင္ ေျပာရမလိုပါပဲ။ လူနာကသိပ္အားနည္း ေနလို႔ သံခ်ေဆးဒဏ္ မခံနိုင္ တာမို႔ သံခ်ေဆးမေပးပဲ ႏွေခါင္းပိုက္ကေန ေအာက္ဆီဂ်င္ ေပးထားရပါတယ္။ သံေကာင္ေတြက ေအာက္ဆီဂ်င္နည္းတဲ့ အူထဲမွာေနတာမို႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ မ်ားရင္ေသပါတယ္။ ေအာက္ဆီဂ်င္ေပးထားေပမဲ့ အထဲကရွင္ေနေသးတဲ့သံေတြေၾကာင့္ ခေလးခမ်ာတခ်ိန္လံုး အနာေပ်ာက္ေဆးထိုး ေပးဖို႔ေတာင္းဆိုပါ တယ္။
ေဆးရံုေရာက္ၿပီးတစ္ရက္ႏွစ္ရက္မွာခေလးလည္းေသဆံုးသြားပါတယ္။ ခေလးအေသကိုေဆးရံုရဲ့ ရင္ခြဲရံု ကိုပို႔ လိုက္ရပါတယ္။ ရင္ခြဲရံုဆိုေပ မဲ့အမိုး အကာသာရွိတဲ့အခန္းပါ။ အထဲမွာအေလာင္း တင္ဖို႔ခံုတန္း ေတြ ရွိပါတယ္။ ရင္ခြဲရံုက ေတာင္ေစာင္းေလးေပၚမွာပါ။ ညေနတာ၀န္က်ခ်ိန္မွာ ရုပ္ရွင္ကျပန္လာတဲ့ လူတစ္စု ေဆးရံုကို ေရာက္လာပါတယ္။ ရင္ခြဲရံုထဲမွာ မေသေသးတဲ့ ခေလးထဲ့ထားလို႔ လာတိုင္တာ လို႔ ေျပာပါ တယ္။ ရင္ခြဲရံု အမိုးနဲ႔ အကာၾကား ကေန ေတြ႔တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ အရွင္မဟုတ္ပါဘူး ေသဆံုး လို႔ ပို႔ထားတာ ပါလို႔ရွင္းျပေပမဲ့ လက္မခံပါဘူး။ ခေလး လႈပ္ေနတာ ေတြ႔ပါတယ္တဲ့။
တကယ္ က ခေလး ေသေတာ့ သူ႔ဗိုလ္ထဲ့က မေသေသးတဲ့ သံေကာင္ေတြက ခေလးကိုယ္ထဲက ထြက္ ဖို႔ႀကိဳးစားၾကတာ မို႔ ခေလးဗိုလ္လႈပ္ေန တာကို ညေန ေန၀င္ရီတေရာ အခ်ိန္မွာ ခေလးလႈပ္ တယ္ထင္ၾက တာပါ။ လာတိုင္တဲ့လူစု စိတ္ရွင္းသြားေအာင္ ရင္ခြဲရံုကခေလးအေလာင္းကို လိုက္ျပ ခိုင္းလိုက္ပါတယ္။
တစ္ေန႔ေန႔လည္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႔ ေတာင္ေဆးရံုလို႔ေခၚတဲ့ခေလးအထူးကုေဆးခန္းမွာတာ၀န္က် ေနတုန္း ေဒသခံ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး ၃ ႏွစ္အရြယ္ ခေလးငယ္ခ်ီၿပီးေရာက္လာပါတယ္။
စာေရးသူ ခေလးဘာျဖစ္လို႔လဲ။
အမ်ိဳးသမီး သံစူးလို႔။
စာေရးသူလဲ ခေလးရဲ့ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းလံုးမွာသံစူးတဲ့ဒဏ္ရာရွာတာမေတြ႔တာနဲ႔ လက္ႏွစ္ဘက္မွာရွိလိုရွိျငား ရွာေတာ့လည္း လံုး၀ မေတြ႔ပါဘူး။ ဒါနဲ႔..
သံက ဘယ္မွာစူးတာလဲ လို႔ ေမးလိုက္ပါ တယ္။ အမ်ိဳးသမီးက ဗိုလ္မွာလို႔ ေျဖပါတယ္။ က်မ စိတ္ထဲမွ ဘုရားတမိပါတယ္။ ဒီအရြယ္ခေလးဗိုက္မွာ အဆီအသားမရွိလို႔ သံစူးလို႔ကေတာ့ ဗိုလ္ထဲက အူေတြ အသဲေတြ ထိမွာေသခ်ာလို႔ပါပဲ။ ခေလးဗိုလ္သံစူးေလာက္ေအာင္္္ နေမာ္နမဲ့ နိုင္ရန္ေကာလို႔ အျပစ္တင္တဲ့ အသံနဲ႔ ဘယ္လိုလုပ္ဗိုက္ သံစူးရတာလဲလို႔ ေမးလိုက္ပါတယ္။
ဒီအခါမွာေတာ့က်မေဘးက ေဒသခံဆရာမေလးက က်မတို႔ရဲ့ျပႆနာကုိ ရိပ္စားမိၿပီး၀င္ေျဖပါတယ္။ သံစူးတယ္ဆိုတာ ဗိုက္ထဲက သံေကာင္ေတြ ေၾကာင့္ ဗိုလ္နာတာကိုေျပာတာတဲ့။ (ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သံထိုးတယ္လို႔ ေျပာပါ တယ္)။ ၾသ ေတာ္ပါေသးရဲ့။
ရက္ရက္ေရာေရာ။
ေန႔တစ္ေန႔ရဲ့ နံနက္မွာ ဓါတ္ခြဲခန္းဆရာ၀န္ႀကီးရဲ့ ရံုးခန္းမွာ အေသအခ်ာထုပ္ထားတဲ့ အထုပ္ တစ္ထုပ္ ေရာက္ေန ပါတယ္။ ဖြင့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မစင္ေတြနဲ႔ မစင္အိုးျဖစ္ေနတာေတြ႔ လိုက္ ရပါတယ္။ ဝမ္းစစ္ဖို႔ ပို႔လိုက္တာပါတဲ့။ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာဝမ္းစစ္ဖို႔ ဆိုရင္ ဝမ္း (ကန္ေတာ့ေနာ္) ထမင္းစားဇြန္း တစ္ဇြန္းခန္႔ဆိုရင္ လံု ေလာက္ပါတယ္။
ဝမ္းကိုဓါတ္ခြဲခန္းမွာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းအားျဖင့္ ေရာဂါေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အထူးသျဖင့္ အစာလမ္းေၾကာင္း(အသဲ၊သဲေျခအိပ္၊ ပင္ကရိယာ၊ အစာအိမ္၊အူသိမ္၊အူမ) မွာျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြကို သိနိုင္ပါတယ္။ ရွိမွန္းသိၿပီးသားေရာဂါရဲ့ တိုးတက္မႈဆုတ္ယုတ္မႈကိုလည္း သိနိုင္ပါတယ္။
ဝမ္းမွာရွိတဲ့ပိုးေတြက လူကိုယ္ခႏၶာထဲမွာေနတာဆိုေတာ့ ကိုယ္ခႏၶာ အျပင္ေရာက္ ရင္ၾကာၾကာ မေနနိုင္ပဲေသၾကပါတယ္။ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ပိုးေကာင္ေတြကိုစစ္ေဆးတဲ့အခ်ိန္မွာ မေတြ႔ဘူးဆိုရင္၊ ေရာဂါဘာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာမသိနိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ေရာဂါရဲ့ဆုတ္ယုတ္မႈတိုးတက္မႈအတြက္ လည္းအေျဖမွားေတြျဖစ္ကုန္မွာမို႔ ၀မ္းကိုယ္ထဲက ထြက္တာနဲ႔ ဓါတ္ခြဲခန္းကို ေရာက္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးေပါ့။ ဒါေပမဲ့လက္ေတြ႔ မွာမျဖစ္နိုင္တာမို႔ ၀မ္းထဲက ပိုးေတြ အေသနည္းေအာင္ ဝမ္းကုိ ယူၿပီးရင္ ေအးတဲ့ ေနရိပ္မွာထားရပါမယ္။ ၀မ္းအေျဖမရရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အေျဖမွားရင္ ကုသမႈပါ မွားမွာမို႔ သတိထားရပါမယ္။ ၀မ္းကိုယူရာမွာလည္း အျပင္က ပိုးေတြမပါေအာင္ ဂရုစိုက္ရပါမယ္။ ဥပမာ ၀မ္းကို ညစ္ပတ္တဲ့ ဒုတ္စသည္ႏွင့္ ယူတာမ်ိဳး၊ ညစ္ပတ္တဲ့ပုလင္းထဲ ထည့္တာမ်ိဳးေပါ့။ ယခင္ေန႔ကသြားထားတဲ့(၀ါ) ယူထားတဲ့ ၀မ္းမွာ ဘယ္ပိုးမွ အဲ့ဒီေလာက္ၾကာ ၾကာကိုယ္ခႏၶာအျပင္မွာ မရွင္နိုင္တာမို႔ စစ္လဲ အလကား အခ်ိန္ကုန္၊ အလုပ္ပို၊ ပိုက္ဆံကုန္ရံု သာမက အေျဖမွားေတြ ရမွာမို႔ မစစ္တာအေကာင္းဆံုး ပါပဲ။
၀မ္းစစ္ရတဲ့ေရာဂါတစ္မ်ိဳးကေတာ့ သံေကာင္ေရာဂါပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ခေလးေတြမွာ သံလံုးလို႔ေခၚတဲ့အျဖဴေရာင္ လံုးလံုးႀကီးႀကီး သံေကာင္(ခေလးမ်ား ၀မ္းသြားသည့္အခါပါလာတာကိုေတြ႔နိုင္ ပါတတ္)။ ဒီသံေကာင္ေတြဗိုလ္ထဲေရာက္လာတာကေတာ့ သံဥေတြစားမိလို႔ပါ။ သံဥေတြက သံေကာင္ရွိတဲ့လူရဲ့၀မ္းထဲမွာ ပါလာပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ လို ရာသီဥတု ပူတဲ့ ေနရာေတြမွာ သံဥေတြကဖံုမႈန္႔ ေတြနဲ႔ေရာ ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖံုမႈန္႔ေတြနဲ႔ကစားတတ္တဲ့ ခေလးေတြမွာအျဖစ္မ်ားတာပါ။ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ မစင္ေပၚမွာ နားတဲ့ရင္ေတြရဲ့ေျခေထာက္မွာ သံဥေတြကပ္ပါလာၿပီး ဒီရင္ေတြက အစာေတြေပၚနားတဲ့အခါ အစာေပၚမွာ သံဥေတြက်ၿပီး၊ အဲ့ဒီအစာကို စားမိတဲ့သူေတြရဲ့ကိုယ္ထဲသံေရာက္တာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ရင္နားစာေတြ မစားဖို႔၊ အစာေတြကို ရင္မနား ေအာင္ ဖံုးအုပ္ထားဖို႔ က်န္းမာေရး ပညာေပး ေနၾကတာပါ။ အစာတို႔ ေရတို႔ကို ခ်က္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ အပူေၾကာင့္ သံဥေတြေသသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ေရကိုႀကိဳခ်က္ ေသာက္ဖို႔၊ အေအးစာဥပမာ လက္သုပ္တို႔၊ ေက်ာက္ေက်ာ တို႔ကို ရင္မအံုေအာင္ထားဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီလို ေရာဂါရွိတဲ့၀မ္းကတဆင့္ ေရာဂါျပန္႔ႏွံ႔ ျခင္းကို (Fecal oral route) ၀မ္းမွပါးစပ္ သို႔ေရာက္ေသာနည္း လို႔ေခၚပါတယ္။
သံေကာင္ေရာဂါအျပင္၊အူေရာင္ငန္းဖ်ားေရာဂါ (Typhoid)၊ ၀မ္းေလ်ာ္ ေရာဂါ (Diarrhoea)၊ ၀မ္း ကိုက္ ေရာဂါ (Dysentry) ၊အီးအမ်ိဳးအစား အသဲေရာင္ေရာဂါ (Hepatitis E ) ၁၉၇၆ ခုႏွစ္က မႏၲေလး ၿမိဳ႔ လံုးကၽြတ္မွ်ျဖစ္ခဲ့ ပါတယ္၊ ၿမိဳ႔ေရေပးတဲ့ေနရာထဲ၊ မစင္ပိုက္ေပါက္သြားလို႔လို႔ သိရပါတယ္) အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ မစင္ေတြ ဘာနဲ႔ မွမေတြ႔ ရေအာင္ ေရေလာင္းအိမ္သာ၊ ေရဆြဲအိမ္သာ၊ ရင္လံုအိမ္သာစသည္တို႔ အသံုးျပဳဖို႔ပါပဲ၊ တိုးတက္တဲ့တိုင္းျပည္ေတြမွာ ရင္လံု အိမ္သာေတြေၾကာင့္ ဒီလို ၀မ္းမွပါးစပ္နည္းနဲ႔ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြ မျဖစ္ သေလာက္နည္း သြားပါတယ္။
လူအမ်ားကိုေရာဂါမျပန္႔ေပမဲ့ လူနည္းစုကိုျပန္႔ေစတဲ့ ေနာက္တစ္နည္းကေတာ့ ၀မ္းသြားၿပီး သုတ္သင္တဲ့ လက္ကိုစပ္ျပာေရနဲ ႔စင္ၾကယ္ေအာင္ မေဆးရင္ လက္မွာကပ္က်န္ေနတဲ့သံဥ ေတြနဲ႔ အထက္က ေဖၚျပ ခဲ့တဲ့ေရာဂါပိုးေတြ လက္နဲ႔ထိရာ ေနရာေတြမွာ က်န္ေနၿပီး၊ လူနာ ကိုယ္တိုင္ စားမိလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊သူတစ္ပါး စားမိလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ေရာဂါကူးေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးဟာ မိမိအတြက္ေရာ၊ မိမိ ပတ္၀န္က်င္ အတြက္ေရာ အေရးႀကီးပါတယ္။
တခ်ိဳ႔လူမ်ားဟာ မိမိကိုယ္မွာပိုးရွိေနေပမဲ့ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ကေရာဂါမျဖစ္ပါဘူး။ အဲ့ ဒီလိုလူမ်ိဳးကို သယ္ေဆာင္သူ (Carrier) လို႔ေခၚပါ တယ္။ ေဆးပညာသမိုင္းမွာ (Typhoid Marry) ဆိုတာဆရာ၀န္ တိုင္းၾကာဖူးတဲ့အေၾကာင္းအရာပါ။ Marry ဆိုတဲ့အမ်ိဳးသမီးရဲ့အူထဲမွာ တိုက္ဖိုက္ ပိုးေတြ ရွိေနေပမဲ့ တိုက္ဖိုက္မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူ႔လက္ကေန တိုက္ဖိုက္ပိုးေတြကို သူကိုင္တြယ္တဲ့ အစာေတြက တစ္ဆင့္ျဖန္႔ ေနတာကိုေနာက္မွ သိၾကရလို႔ သူ႔ကို တိုက္ဖိုက္ေမရီ (Typhoid Marry) လို႔ ၀ိေသသ တပ္ လိုက္တာပါ။၀မ္းကိုက္ပိုးသယ္ေဆာင္သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။
တုတ္ေကာင္ လို႔ေခၚတဲ့အျဖဴေရာင္ေသးငယ္တဲ့ သံေကာင္၊ ညမွာ သံေကာင္အမက စအိုကထြက္ၿပီး စအိုအျပင္မွာဥ ဥတတ္လို႔ ညဘက္ခေလးက စအို၀ မွာ ယားတယ္ဆိုရင္ ယားတဲ့ေနရာ ကို ၾကည့္ရင္ ျဖဴျဖဴေသးေသး၊ အျဖဴေရာင္ ခ်ည္စေတြလို သံမေတြ ကိုေတြ႔နိုင္ ပါတယ္။ ခေလးက ယားတဲ့ေနရာ ကုတ္ လိုက္ရင္ခေလးရဲ့လက္သဲေတြၾကားမွာဥထားတဲ့ သံဥေတြပါလာၿပီး ပါးစပ္ထဲေရာက္သြားနိုင္ပါတယ္။
အဲဒီလိုကိုယ့္ဘာသာျပန္ ကူးတာကို ေအာ္တိုျပန္ကူးစက္ျခင္း (Auto reinfection) လို႔ေခၚပါတယ္။သံမ ေတြက အူမႀကီး၊တခါတရံ အူအတက္ ထဲမွာေနတတ္တာမို႔ သံခ်ေဆးကို ၃ ရက္ဆက္ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေအာ္တိုျပန္ကူးစက္ျခင္းမျဖစ္ေအာင္ညအိပ္တဲ့ အခါ ေဘာင္ဘီး ၀တ္အိပ္ျခင္း နဲ႔(ကုတ္တဲ့ အခါ လက္ထဲသံဥေတြပါမလာရန္)ညအိပ္ အ၀တ္အစားေတြကိုေရေႏြး နဲ႔ျပဳတ္ေလ်ာ္ ျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ ေပးရ ပါမယ္။
ဒီသံႏွစ္မ်ိဳးက ခေလးကို သိပ္ဒုကၡ မေပးပါဘူး။ သံခ်ေဆး ၆လ တစ္ခါခ်ေပးရံုနဲ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခါတစ္ရံ အထူးသျဖင့္ သံလံုးႀကီးေတြ သိပ္မ်ားေနရင္ သံေတြက အသဲလမ္း ေၾကာင္းကိုပိတ္လို႔ အသဲၿပည္တည္နာတို႔၊ အစာအိမ္ကို ကလိလို႔ အစာအိမ္အနာတို႔၊ အူလမ္း ေၾကာင္းပိတ္ တဲ့ေရာဂါတို႔၊ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါတို႔ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
သံျပား။
ႏြားနဲ႔၀က္သံျပား။ရွမ္းျပည္လို သိပ္မက်က္တဲ့ အမဲသားနဲ႔ ၀က္သား၊ ဥပမာ အမဲခ်ဥ္နဲ႔ ၀က္သခ်ဥ္စားရင္ သံျပား လို႔ေခၚတဲ့ ေခါင္းမွာစုပ္ခြက္နဲ႔ ခ်ိတ္ေတြပါတဲ့သံေတြ အူထဲမွာရွိနိုင္ပါတယ္။ ဒီသံမ်ိဳးက အသက္ ရွည္ပါတယ္။ ကိုယ္ထဲမွာ ၂၅ ႏွစ္အထိေနနိုင္ပါတယ္။သူတို႔ရဲ့ကိုယ္ထည္က အျဖဴအျပားေတြပါ။ ရိုးရိုးသံခ်ေဆးစားရင္၊ ကိုယ္ထည္ပဲျပဳတ္ထြက္လာလို႔ ၀မ္းမွာ အျဖဴ ျပားေတြ ေတြ႔နိုင္ပါ တယ္။ သံေကာင္ရဲ့ေခါင္းမွာရွိတဲ့ စုပ္ခြက္ေတြ၊ ခ်ိတ္ေတြနဲ႔ လူနာရဲ့အူနံရံမွာခ်ိတ္ထားတဲ့ သံေကာင္ရဲ့ ေခါင္းကမျပဳတ္ပဲ က်န္ေနပါတယ္။ ေခါင္းမျပဳတ္ရင္ သံေကာင္မေသပါဘူး၊ ကိုယ္ထည္ေတြ ျပန္ရွည္ လာပါတယ္။ ဒီသံအတြက္ အထူး သံခ်ေဆးေသာက္ ရပါတယ္။ ဒီသံရဲ့ သေႏၶေလာင္း ဘ၀ (Larval) မွာလူနာရဲ့ကိုယ္ခႏၶာ ထဲတစ္ပတ္ ပတ္ ပါတယ္။ အဲ့ဒီ အခ်ိန္မွာ လူနာရဲ့ ကိုယ္ ခႏၶာတစ္ေနရာရာမွာ အႀကိတ္အခဲျဖစ္ တတ္ပါတယ္။ အေရးႀကီးတဲ့ ေနရာ ဥပမာ၊ ဥေဏွာက္ လိုေနရာမွာအႀကိတ္ျဖစ္ရင္ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါျဖစ္ နိုင္ပါတယ္။ ႏွလံုးမွာျဖစ္ရင္ ႏွလံုး ခုန္ႏႈန္းျမန္ တဲ့ေရာဂါစသည္ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
တစ္ခါက က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဦးေဖသိန္း ရင္ပတ္မွာရုတ္တရက္ အဖုေပၚလာလို႔ ကင္ဆာထင္ၿပီး ခြဲလိုက္တာ၊ သံျပားသေႏၶသား ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အလံုးျဖစ္ေနပါတယ္။ ၀န္ႀကီး ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႔သြားစဥ္က အမဲခ်ဥ္နဲ႔ ၀က္သခ်ဥ္ စားခဲ့မိတယ္ လို႔ေျပာပါတယ္။ တစ္ခါတရံ အမဲသား၊ ၀က္သားေတြ မွာ သံျပား သေႏၶေလာင္း ေတြရဲ့ အႀကိတ္အခဲေလး ေတြ ေတြ႔နိုင္ပါတယ္။
ငါးသံျပား။
ဒီသံက ကိုယ္ထည္ျပားၿပီးေသးငယ္ပါတယ္၊ကိုယ္ထည္ျပားလို႔ သံျပားစာရင္းထဲထဲ့ထားတာပါ။ သူ႔မွာ သံသေႏၶသားေလာင္းဘ၀မရွိလို႔ အမဲႏွင့္ ၀က္သားသံျပားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့အႀကိတ္အခဲ လိုမ်ိဳးမျဖစ္ပါဘူး။ က်က္ေအာင္မခ်က္တဲ့ငါး စားရင္ျဖစ္ပါတယ္။ သူကအစာအိမ္မွာေနၿပီး လူနာရဲ့ အစာေတြကို စားပါတယ္။ ကပ္ပါးရပ္ပါး ပိုးလို႔ေျပာရပါမယ္။ အစာအိမ္မွာေနတာမို႔ ဗိုလ္ေအာင့္ တဲ့ေရာဂါလကၡဏာျဖစ္ေစပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစာအိမ္ေရာဂါနဲ႔မွား နိုင္ပါတယ္။
က်မအေဖက ငါးရံဆံျပဳတ္အလြန္ႀကိဳက္ပါတယ္၊နံနက္တိုင္းလိုလို တရုပ္တန္းက ငါးရံဆံျပဳတ္ စားတာမို႔ ငါးသံျပားေတြသူ႔အစာအိမ္မွာရွိပါတယ္။ အိမ္မွာက်က္ေအာင္ ခ်က္ေပးတဲ့ငါးဆံျပဳတ္က အရသာမရွိဘူးတဲ့။ အဲ့ဒီေတာ့ အသက္ႀကီးၿပီးျဖစ္တဲ့ အေဖစိတ္ခ်မ္း သာပါေစဆိုၿပီးသူ စား ခ်င္တာေကၽြးၿပီး ၆လ တစ္ခါ သံခ် ေဆးပါေကၽြးလိုက္ရပါေတာ့တယ္။
အပ္ခ်ိတ္သံ။
ဒီသံကေတာ့ ေသးငယ္ၿပီးေခါင္းမွာခ်ိတ္ပါ ပါတယ္။ အဲ့ဒီခ်ိတ္နဲ႔ အူသိမ္နံရံမွာတြယ္ခ်ိတ္ေနၿပီး အူနံရံက ေသြးေတြကိုစုပ္ယူပါတယ္။ ဒီသံမ်ိဳးက ဖိနပ္မပါပဲ သြားသူေတြမွာအျဖစ္မ်ား ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သံေကာင္ေလာင္းက အေရျပားကိုေဖါက္ၿပီး၀င္လို႔ပါ။ ဒီသံေတြအူထဲ မွာမ်ား မယ္ဆိုရင္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
ေတာင္ႀကီးစပ္စံထြန္းေဆးရံုႀကီး အျပင္လူနာဌာနကို ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္ ပအို႔လူနာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးလာျပပါတယ္။ လူနာရဲ့ မ်က္ႏွာ၊ ႏုတ္ခမ္း၊ မ်က္ခြံေတြဟာ ေသြးမရွိဘူး ထင္ရ ေလာက္ ေအာင္ ျဖဴဖတ္ေနလို႔ ေဆးရံုတင္လိုက္ရပါတယ္။ လူနာကိုစမ္းသပ္ၾကည့္ေတာ့ လည္း ေသြးအား အလြန္ နည္းတာက လြဲရင္ဘာေရာဂါ လကၡဏာ မွမေတြ႔လို႔ ေသြးမထြက္တဲ့ေရာဂါမ်ားလား လို႔စိုးရိမ္သြားမိပါ တယ္။ ေဆးရံုေရာက္ၿပီး ေသြး၊ဆီး၊ ၀မ္းေတြ စစ္လိုက္ေတာ့မွ အပ္ခ်ိတ္သံေကာင္ေတြေျမာက္ မ်ားစြာ ရွိေနတာကို ေတြ႔လိုက္ရ ပါတယ္။ ဒီသံအတြက္လည္း အထူးသံခ်ေဆးလိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုအခါ သံ ၃မ်ိဳး၊ ၅မ်ိဳးသတ္နိုင္တဲ့ေဆးေတြ ၀ယ္လို႔ရပါတယ္။
အထက္ကလူနာလို ကံမေကာင္းတဲ့ ၅ႏွစ္အရြယ္ခေလးငယ္ကို လဲသတိရမိပါတယ္။ လူနာက သံေတြ ေၾကာင့္ ပိန္ခ်ဳန္း၊ အားနည္းေနပါတယ္။ သူ႔ကိုယ္ထဲမွာလည္း အထက္ကေဖၚျပထားတဲ့ သံေတြ အားလံုး ရွိေနပါတယ္။ သံေလွာင္ရံုလို႔ေတာင္ ေျပာရမလိုပါပဲ။ လူနာကသိပ္အားနည္း ေနလို႔ သံခ်ေဆးဒဏ္ မခံနိုင္ တာမို႔ သံခ်ေဆးမေပးပဲ ႏွေခါင္းပိုက္ကေန ေအာက္ဆီဂ်င္ ေပးထားရပါတယ္။ သံေကာင္ေတြက ေအာက္ဆီဂ်င္နည္းတဲ့ အူထဲမွာေနတာမို႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ မ်ားရင္ေသပါတယ္။ ေအာက္ဆီဂ်င္ေပးထားေပမဲ့ အထဲကရွင္ေနေသးတဲ့သံေတြေၾကာင့္ ခေလးခမ်ာတခ်ိန္လံုး အနာေပ်ာက္ေဆးထိုး ေပးဖို႔ေတာင္းဆိုပါ တယ္။
ေဆးရံုေရာက္ၿပီးတစ္ရက္ႏွစ္ရက္မွာခေလးလည္းေသဆံုးသြားပါတယ္။ ခေလးအေသကိုေဆးရံုရဲ့ ရင္ခြဲရံု ကိုပို႔ လိုက္ရပါတယ္။ ရင္ခြဲရံုဆိုေပ မဲ့အမိုး အကာသာရွိတဲ့အခန္းပါ။ အထဲမွာအေလာင္း တင္ဖို႔ခံုတန္း ေတြ ရွိပါတယ္။ ရင္ခြဲရံုက ေတာင္ေစာင္းေလးေပၚမွာပါ။ ညေနတာ၀န္က်ခ်ိန္မွာ ရုပ္ရွင္ကျပန္လာတဲ့ လူတစ္စု ေဆးရံုကို ေရာက္လာပါတယ္။ ရင္ခြဲရံုထဲမွာ မေသေသးတဲ့ ခေလးထဲ့ထားလို႔ လာတိုင္တာ လို႔ ေျပာပါ တယ္။ ရင္ခြဲရံု အမိုးနဲ႔ အကာၾကား ကေန ေတြ႔တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ အရွင္မဟုတ္ပါဘူး ေသဆံုး လို႔ ပို႔ထားတာ ပါလို႔ရွင္းျပေပမဲ့ လက္မခံပါဘူး။ ခေလး လႈပ္ေနတာ ေတြ႔ပါတယ္တဲ့။
တကယ္ က ခေလး ေသေတာ့ သူ႔ဗိုလ္ထဲ့က မေသေသးတဲ့ သံေကာင္ေတြက ခေလးကိုယ္ထဲက ထြက္ ဖို႔ႀကိဳးစားၾကတာ မို႔ ခေလးဗိုလ္လႈပ္ေန တာကို ညေန ေန၀င္ရီတေရာ အခ်ိန္မွာ ခေလးလႈပ္ တယ္ထင္ၾက တာပါ။ လာတိုင္တဲ့လူစု စိတ္ရွင္းသြားေအာင္ ရင္ခြဲရံုကခေလးအေလာင္းကို လိုက္ျပ ခိုင္းလိုက္ပါတယ္။
Saturday, June 23, 2012
အသက္ကယ္မဲ့ ဗဟုသုတ။
A,B, C, D ဆိုတာ အဂၤလိပ္အကၡရာပါ။ ေသြးအမ်ိဳး အစားက A,B,O ပါ။ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိသလို၊ ေသြးလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသက္ေသတဲ့အထိ ဒုကၡေပးနိုင္တဲ့ ေသြးမ်ိဳးက A,B,O system လို႔ေခၚတဲ့ A,B,O ေသြးမ်ိဳးအုပ္စုျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီေသြးမ်ိဳးအုပ္စုမွာ ေသြး (၄) မ်ိဳးရွိပါတယ္။ A,B,O ႏွင့္ AB တို႔ပါ။ လူတစ္ေယာက္ဟာ A (၀ါ)၊ B (၀ါ)၊ O (၀ါ)၊ AB တစ္မ်ိဳး မ်ိဳးျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေမြးတဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး ေသဆံုးခ်ိန္ အထိ ေသြးမ်ိဳးတစ္ မ်ိဳးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာင္းပါဘူး။ ေသြးမ်ိဳးေျပာင္း တယ္ဆိုရင္ စစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ မွား တာျဖစ္ရင္ျဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္ မွတ္တာ မွားတာျဖစ္ပါမယ္။
ေသြးအမ်ိဳးအစား အေၾကာင္းနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါ အပါအ၀င္ ေရာဂါ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို နားလည္ ေစဖို႔ အန္တီဂ်င္ (Antigen)နဲ႔ အင္တီေဘာ္ဒီ (Antibody) အေၾကာင္း သိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အန္တီဂ်င္ ဆိုတာ သူ႔ကို သတ္နိုင္တဲ့ အင္တီေဘာ္ဒီေတြ ထြက္ေအာင္လုပ္နိုင္တဲ့ ပစၥည္း ကိုေခၚပါတယ္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ အန္တီဂ်င္ေတြဟာ ပရိုတင္းဓါတ္ (Protein) ေတြျဖစ္ၿပီး၊ အခ်ိဳ႔ ကဆီဓါတ္ (Carbohydrate) မ်ားကလည္း အန္တီဂ်င္ အေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ နိုင္ ပါတယ္။ တစ္နည္း အားျဖင့္ အန္တီဂ်င္ကို “ကိုယ့္ျပန္သတ္မဲ့ အဇာတသတ္ကိုေမြးခဲ့တဲ့ဗိမိၺသာရမင္း” လို႔ေျပာရ မယ္ထင္ ပါတယ္။
အင္တီေဘာ္ဒီေတြ ကေတာ့ အထူးေလ့က်င့္ထားတဲ့ လက္ေျဖာင့္တပ္သားေတြလိုပါပဲသူတို႔ နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အန္တီဂ်င္ေတြ ကိုရွာေဖြၿပီး သုတ္သင္ဖ်က္ဆီးပါတယ္။
ေသြးဥနီေတြ ေပၚမွာ ရွိတဲ့ ေအဘီအို ဆိုင္ရာ အန္တီဂ်င္ (ABO Antigen system) စစ္စတန္ကလြဲရင္ အင္တီေဘာ္ဒီေတြဟာ ကိုယ္ခႏၶာထဲမွာ အလိုအေလွ်ာက္ မရွိပါဘူး။ ကိုယ္ ခႏၶာမွာ မရွိတဲ့ အန္တီဂ်င္ေတြ (၀ါ) တစ္စိမ္း အန္တီဂ်င္ေတြ ကိုယ္ထဲ ၀င္လာတဲ့ အခါ (၀ါ) တခါတရံကိုယ္နဲ႔ မၾကာခဏထိေတြ႔ မိတဲ့ အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ခုခံကာကြယ္တဲ့ စစ္စတန္ (Immune system) က ကိုယ္ခႏၶာကို က်ဴးေက်ာ္ ၀င္ ေရာက္လာတဲ့ရန္သူေတြကိုဖယ္ရွားဖို႔ ထုတ္လုပ္ တာပါ။ အန္တီေဘာ္ဒီ ေတြကို အင္ျမဴနိုဂလိုဗူလင္ (Immunoglobulin) လို႔လဲ ေခၚ ပါတယ္။
ေသြးအမ်ိဳးအစား ဆိုတာ ေသြးဥနီေပၚမွာ ရွိတဲ့ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ အမ်ိဳးအစား ေတြ ကို ေျပာတာပါ။ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ အမ်ိဳးေပါင္း မ်ားစြာရွိပါတယ္။ အေရးႀကီးတဲ့ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ ကေတာ့ ေအ၊ဘီ၊အို အန္တီဂ်င္ အဖြဲ႔ ပါပဲ။
ေသြးအမ်ိဳးအစားေအ (A) ဆိုတာ ေသြးဥနီအေပၚမွာ ေအအန္တီဂ်င္ (A Antigen) ရွိေနတာပါ၊ ေသြးအမ်ိဳးအစားဘီ (B) ဆိုရင္ ေသြးဥနီအေပၚမွာ ဘီအန္တီဂ်င္ (B Antigen) ရွိေနပါတယ္၊ ေသြးအမ်ိဳးအစား ေအဘီ (AB) မွာ ေသြးဥနီအေပၚမွာ ေအအန္တီဂ်င္ေရာ ဘီ အန္တီဂ်င္ေရာ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ရွိပါတယ္၊ ေသြးအမ်ိဳးအစားအို (O) ဆိုတာ ကေတာ့ ေသြးဥနီ ေပၚ မွာ ေအအန္တီဂ်င္ေရာ ဘီအန္တီဂ်င္ ေရာ မရွိတာပါ။ တကယ္က ဇီအိုအန္တီဂ်င္ (Zero Antigen) လို႔ေျပာ ရပါမယ္။
လူတစ္ေယာက္ရဲ့ ေသြးထဲမွာ ေသြးဥနီေပၚမွာရွိတဲ့ ေအ၊ဘီ အန္တီဂ်င္ (AB Antigen) ေတြသာမကပဲ ေသြးမသြင္းဘူးေပမဲ့ သူ႔ရဲ့ေသြးရည္ၾကည္ထဲမွာ သူ႔မွာမရွိတဲ့ ေသြးဥနီ အန္တီ ဂ်င္ေတြကိုသတ္နိုင္တဲ့ ေအ၊ဘီ အန္တီေဘာ္ဒီ (AB Antibodies) ေတြ အလိုအေလ်ာက္ ရွိ ေနပါတယ္။ ငယ္ရြယ္စဥ္ကစား ေသာက္ခဲ့တဲ့အစား အစာေတြေၾကာင့္လို႔ယူဆၾကပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေအေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့သူမွာ သူ႔ေသြးဥနီေတြမွာ ေအအန္တီဂ်င္ ရွိၿပီး၊ ေသြးရည္ ၾကည္ထဲ မွာေတာ့ အန္တီေဘာ္ဒီ ဘီ (Anti-B antibodies) ေတြရွိေနပါတယ္။ ထိုနည္းအတူ ဘီေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့ သူမွာေသြးဥနီ ေပၚက ဘီအန္တီဂ်င္နဲ႔ ေသြးရည္ၾကည္ထဲက အန္တီေဘာ္ဒီ ေအ (Anti-A antibodies) ေတြရွိေနပါတယ္။ ေအဘီေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့သူမွာေအနဲ႔ဘီ အန္တီဂ်င္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ေသြး ဥနီေပၚမွာရွိၿပီး၊သူ႔ေသြးရည္ၾကည္ မွာေတာ့ အန္တီေဘာ္ဒီ တစ္မ်ိဳးမွမရွိပါဘူး။ အိုေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့ သူရဲ့ေသြးဥနီေပၚမွာ ဘာအန္တီဂ်င္ မွမရွိပါ ဘူး။ ဒါေပမဲ့သူ႔ ေသြးရည္ၾကည္ထဲ မွာေတာ့ အန္တီ ေဘာ္ဒီ ေအေရာ ဘီေရာ ရွိပါတယ္။ (ပံုစံဇယား ၁ နဲ႔ ၂ကိုၾကည့္ပါ)။
ေသြးသြင္းတဲ့အခါေသြးဥနီေတြအမ်ားႀကီးကိုယ္ထဲကိုေရာက္ပါတယ္။ေသြးတစ္စက္မွာေသြးဥနီသန္းေပါင္းမ်ား စြာပါ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ေသြးဥနီေတြေပၚ မွာရွိတဲ့ အန္တီဂ်င္ေတြလဲ အမ်ားႀကီး ကိုယ္ထဲကိုေရာက္ပါ တယ္။ ေသြးရည္ၾကည္ထဲမွာရွိတဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီေတြက ေသြးဥနီေတြနဲ႔ စာရင္အန္တီဂ်င္ဓါတ္ အမ်ားႀကီး နည္း ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ေသြးသြင္းတဲ့အခါမွာ ေသြးလွဴရွင္ရဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီထက္ေသြးဥနီအန္တီဂ်င္က ပိုအေရးႀကီးတာေၾကာင့္ ေသြးလွဴရွင္ရဲ့ေသြး အမ်ိဳး အစားကိုဦးစားေပးစဥ္းစာရပါတယ္။
အလိုအေလွ်ာက္ ရွိေနတဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီက ေသြးအမ်ိဳးအစား မတူတဲ့ သြင္းလိုက္တဲ့ ေသြးဥနီ ေတြကို ဖ်က္ဆီး တာကို (Incompatible blood transfusion) မတဲ့ ေသာ ေသြးသြင္း ျခင္းလို႔ေခၚပါတယ္။ ေသဆံုး ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေသြးဥနီေတြ ထဲက ထြက္လာတဲ့ အဆိပ္ အေတာက္ေတြ ေၾကာင့္ ေသြးသြင္းခံရတဲ့သူ ဟာ ခ်မ္းတုန္ျခင္း၊ ဖ်ားျခင္းနဲ႔ ေသဆံုး သည္ အထိျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒါကို မတဲ့ေသာေသြးသြင္းျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္ ေသာ ရီအက္ရွင္ (Incompatible transfusion reaction) လို႔ေခၚပါတယ္။ ဥပမာ။ေအအမ်ိဳးအစားရွိတဲ့ လူ နာ ကို ဘီေသြးသြင္း မယ္ဆိုရင္ လူနာရဲ့ေသြးထဲမွာ ဘီအန္တီဂ်င္ပါတဲ့ေသြးဥနီကို သတ္ နိုင္တဲ့ ဘီ အန္တီေဘာဒီေတြက သြင္းလိုက္တဲ့ ေသြးဥနီေတြ ကို ဖ်က္စီးျပစ္ပါတယ္။ ဘီအမ်ိဳးအစား ရွိတဲ့လူနာနဲ႔ ေအ ေသြးလွဴရွင္လည္း ဒီလိုပါပဲ။
ေအဘီလူနာ က်ေတာ့သူ႔မွာ အန္တီေဘာ္ဒီ ႏွစ္မ်ိုဳးလံုး မရွိတာမို႔ သူ႔ကို ေအ၊ဘီ၊ေအဘီ၊အို ေသြးေလးမ်ိဳးလံုး သြင္းနိုင္ပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ကို အူနီဘာဆဲ လက္ခံသူ (Universal recipient) တစ္နည္း လွဴသမွ် အကုန္စားတဲ့ စူစကာပုဏၰား လို႔ ေျပာရ မယ္ထင္ပါတယ္။ အိုအမ်ိဳးအစား လူနာမွာေတာ့ ေအနဲ႔ဘီ အန္တီ ေဘာ္ဒီ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးရွိတာ ေၾကာင့္ ေအအန္တီဂ်င္ နဲ႔ ဘီအန္တီဂ်င္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတဲ့ ေအ၊ဘီ၊ ေအဘီ ေသြး သံုးမ်ိဳးလံုး သြင္းလို႔မရပဲ။ အန္တီဂ်င္လံုး၀ မရွိတဲ့ အိုေသြးတစ္မ်ိဳးပဲ လက္ခံနိုင္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ေသြးဥနီ မွာ ဘာအန္တီဂ်င္မွ မရွိတာေၾကာင့္ ေအ၊ဘီ၊ေအဘီ၊အို၊ အမ်ိဳး အစားအားလံုးကို ေပးနိုင္တာမို႔ (Universal donor) ေသြးေ၀ႆႏၲရာ လို႔ ေျပာရပါမယ္။
ဒီအန္တီဂ်င္ေတြ အေၾကာင္း မသိခင္က ေသြးသြင္း ကုသၾကတဲ့ အခါ တစ္ခါတရံ ကံေကာင္း ေထာက္မစြာ အမ်ဳိးအစားတူတာ (၀ါ) တဲ့ေသာေသြး (Compatible) သြင္းမိလို႔ ေအာင္ျမင္ၿပီး၊ တစ္ခါတရံ ေသြးအမ်ိဳးမတူ (၀ါ) မတဲ့ ေသာေသြး (Incompatible) သြင္းမိလို႔ လူနာေတြ ေသဆံုး ခဲ့ၾကရပါတယ္။
ေနာက္အေရးႀကီးတဲ့ ေသြးအမ်ိဳးအစားတစ္ခု ကေတာ့ အာအိပ္ (Rh system) ပါ။ Rh အန္တီဂ်င္ေတြ ေသြးဥနီေပၚမွာရွိရင္ Rh (+) လို႔ေခၚၿပီး၊မရွိတဲ့သူကို Rh (-) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ Rh (-) ေသြးရွိ သူက ၁% ထက္နည္း ပါတယ္။Anti-Rh ေတြကလည္း သဘာ၀ အေလွ်ာက္ရွိ မေနပါဘူး။ဒါေၾကာင့္ ေသြးသြင္းတဲ့ေနရာမွာ သိပ္ဒုကၡမေပးပါဘူး။
အေရးႀကီးတဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သိသင့္တဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့။Rh (-) အမ်ိဳးသမီး ဟာ Rh (+) အမ်ိဳးသားနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ရင္ (Rh +) ခေလးေတြ ေမြးပါတယ္။ Rh (-) အမ်ိဳး သမီးကို ကိုယ္၀န္ မရိွ စဥ္ က (Rh +)ေသြး သြင္းထား ခဲ့မယ္ဆိုရင္ သူမကိုယ္က Rh အန္တီဂ်င္ကို သတ္မဲ့ အန္တီ အာအိပ္အန္တီ ေဘာ္ဒီေတြ (Anti-Rh antibody)ကို ထုတ္ထား ပါ တယ္။အဲ့ဒီ အန္တီေဘာ္ဒီေတြက Rh (+) ျဖစ္တဲ့ ခေလးရဲ့ ေသြးဥနီ ေတြကို ဖ်က္ဆီး တာ မို႔ ခေလးပ်က္ က် နိုင္ပါတယ္။ Rh (-) အမ်ိဳးသမီးမွာ ယခင္က Rh (+) ေသြးသြင္းထားျခင္းမ ရွိရင္သူမဆီမွာ အန္တီအာအိပ္အန္တီေဘာ္ဒီေတြ မရွိတာမို႔ ပထမ ခေလးကို ဒုကၡမေပးပါဘူး။
ဒါေပမဲ့ ခေလးေမြးစဥ္၊အထူးသျဖင့္ ခက္ခဲေသာ ေမြးဖြါးျခင္းမ်ား မွာခေလးရဲ့ေသြးဥနီမ်ား မိခင္ ကိုယ္္ထဲ ေရာက္သြားၿပီး။အန္တီအာအိပ္အန္တီေဘာ္ဒီေတြ ထြက္ေစတာမို႔ ဒုတိယခေလး၊ တတိယ ခေလးမ်ားပ်က္က်နိုင္ပါတယ္။
Rh အန္တီဂ်င္လို အျခားေသာ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ မ်ိဳးေပါင္း မ်ားစြာရွိပါတယ္။အဲ့ဒီ အန္တီဂ်င္ မတူတာေတြ သြင္းရင္လည္း၊ မတူတဲ့ အန္တီဂ်င္နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီ ေတြ ထုတ္ တာ မို႔ ေနာက္တစ္ခါ ေသြးသြင္းရင္(Incompatible transfusion reaction) ျဖစ္ နိုင္သလို။ Rh အန္တီဂ်င္လို ခေလးပ်က္ျခင္းမ်ားလည္းျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေရးေပၚ ေသေရးရွင္ေရး ကိစၥမ်ားမွ လြဲရင္ ေသြးအမ်ိဳးအစား တူတာပဲ သြင္းသင့္ ပါတယ္။အထူးသျဖင့္ ေသြးခဏခဏ သြင္း ရတဲ့ ေသြးကင္ဆာ ေရာဂါသည္မ်ား၊ ေသြးမထြက္တဲ့ေရာဂါသည္မ်ားနဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မည့္အမ်ိဳးသမီးမ်ားျဖစ္ပါတယ္။
ေသြးအမ်ိဳးအစား အေၾကာင္းနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါ အပါအ၀င္ ေရာဂါ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို နားလည္ ေစဖို႔ အန္တီဂ်င္ (Antigen)နဲ႔ အင္တီေဘာ္ဒီ (Antibody) အေၾကာင္း သိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အန္တီဂ်င္ ဆိုတာ သူ႔ကို သတ္နိုင္တဲ့ အင္တီေဘာ္ဒီေတြ ထြက္ေအာင္လုပ္နိုင္တဲ့ ပစၥည္း ကိုေခၚပါတယ္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ အန္တီဂ်င္ေတြဟာ ပရိုတင္းဓါတ္ (Protein) ေတြျဖစ္ၿပီး၊ အခ်ိဳ႔ ကဆီဓါတ္ (Carbohydrate) မ်ားကလည္း အန္တီဂ်င္ အေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ နိုင္ ပါတယ္။ တစ္နည္း အားျဖင့္ အန္တီဂ်င္ကို “ကိုယ့္ျပန္သတ္မဲ့ အဇာတသတ္ကိုေမြးခဲ့တဲ့ဗိမိၺသာရမင္း” လို႔ေျပာရ မယ္ထင္ ပါတယ္။
အင္တီေဘာ္ဒီေတြ ကေတာ့ အထူးေလ့က်င့္ထားတဲ့ လက္ေျဖာင့္တပ္သားေတြလိုပါပဲသူတို႔ နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အန္တီဂ်င္ေတြ ကိုရွာေဖြၿပီး သုတ္သင္ဖ်က္ဆီးပါတယ္။
ေသြးဥနီေတြ ေပၚမွာ ရွိတဲ့ ေအဘီအို ဆိုင္ရာ အန္တီဂ်င္ (ABO Antigen system) စစ္စတန္ကလြဲရင္ အင္တီေဘာ္ဒီေတြဟာ ကိုယ္ခႏၶာထဲမွာ အလိုအေလွ်ာက္ မရွိပါဘူး။ ကိုယ္ ခႏၶာမွာ မရွိတဲ့ အန္တီဂ်င္ေတြ (၀ါ) တစ္စိမ္း အန္တီဂ်င္ေတြ ကိုယ္ထဲ ၀င္လာတဲ့ အခါ (၀ါ) တခါတရံကိုယ္နဲ႔ မၾကာခဏထိေတြ႔ မိတဲ့ အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ခုခံကာကြယ္တဲ့ စစ္စတန္ (Immune system) က ကိုယ္ခႏၶာကို က်ဴးေက်ာ္ ၀င္ ေရာက္လာတဲ့ရန္သူေတြကိုဖယ္ရွားဖို႔ ထုတ္လုပ္ တာပါ။ အန္တီေဘာ္ဒီ ေတြကို အင္ျမဴနိုဂလိုဗူလင္ (Immunoglobulin) လို႔လဲ ေခၚ ပါတယ္။
ေသြးအမ်ိဳးအစား ဆိုတာ ေသြးဥနီေပၚမွာ ရွိတဲ့ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ အမ်ိဳးအစား ေတြ ကို ေျပာတာပါ။ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ အမ်ိဳးေပါင္း မ်ားစြာရွိပါတယ္။ အေရးႀကီးတဲ့ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ ကေတာ့ ေအ၊ဘီ၊အို အန္တီဂ်င္ အဖြဲ႔ ပါပဲ။
ေသြးအမ်ိဳးအစားေအ (A) ဆိုတာ ေသြးဥနီအေပၚမွာ ေအအန္တီဂ်င္ (A Antigen) ရွိေနတာပါ၊ ေသြးအမ်ိဳးအစားဘီ (B) ဆိုရင္ ေသြးဥနီအေပၚမွာ ဘီအန္တီဂ်င္ (B Antigen) ရွိေနပါတယ္၊ ေသြးအမ်ိဳးအစား ေအဘီ (AB) မွာ ေသြးဥနီအေပၚမွာ ေအအန္တီဂ်င္ေရာ ဘီ အန္တီဂ်င္ေရာ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ရွိပါတယ္၊ ေသြးအမ်ိဳးအစားအို (O) ဆိုတာ ကေတာ့ ေသြးဥနီ ေပၚ မွာ ေအအန္တီဂ်င္ေရာ ဘီအန္တီဂ်င္ ေရာ မရွိတာပါ။ တကယ္က ဇီအိုအန္တီဂ်င္ (Zero Antigen) လို႔ေျပာ ရပါမယ္။
လူတစ္ေယာက္ရဲ့ ေသြးထဲမွာ ေသြးဥနီေပၚမွာရွိတဲ့ ေအ၊ဘီ အန္တီဂ်င္ (AB Antigen) ေတြသာမကပဲ ေသြးမသြင္းဘူးေပမဲ့ သူ႔ရဲ့ေသြးရည္ၾကည္ထဲမွာ သူ႔မွာမရွိတဲ့ ေသြးဥနီ အန္တီ ဂ်င္ေတြကိုသတ္နိုင္တဲ့ ေအ၊ဘီ အန္တီေဘာ္ဒီ (AB Antibodies) ေတြ အလိုအေလ်ာက္ ရွိ ေနပါတယ္။ ငယ္ရြယ္စဥ္ကစား ေသာက္ခဲ့တဲ့အစား အစာေတြေၾကာင့္လို႔ယူဆၾကပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေအေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့သူမွာ သူ႔ေသြးဥနီေတြမွာ ေအအန္တီဂ်င္ ရွိၿပီး၊ ေသြးရည္ ၾကည္ထဲ မွာေတာ့ အန္တီေဘာ္ဒီ ဘီ (Anti-B antibodies) ေတြရွိေနပါတယ္။ ထိုနည္းအတူ ဘီေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့ သူမွာေသြးဥနီ ေပၚက ဘီအန္တီဂ်င္နဲ႔ ေသြးရည္ၾကည္ထဲက အန္တီေဘာ္ဒီ ေအ (Anti-A antibodies) ေတြရွိေနပါတယ္။ ေအဘီေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့သူမွာေအနဲ႔ဘီ အန္တီဂ်င္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ေသြး ဥနီေပၚမွာရွိၿပီး၊သူ႔ေသြးရည္ၾကည္ မွာေတာ့ အန္တီေဘာ္ဒီ တစ္မ်ိဳးမွမရွိပါဘူး။ အိုေသြးမ်ိဳး ရွိတဲ့ သူရဲ့ေသြးဥနီေပၚမွာ ဘာအန္တီဂ်င္ မွမရွိပါ ဘူး။ ဒါေပမဲ့သူ႔ ေသြးရည္ၾကည္ထဲ မွာေတာ့ အန္တီ ေဘာ္ဒီ ေအေရာ ဘီေရာ ရွိပါတယ္။ (ပံုစံဇယား ၁ နဲ႔ ၂ကိုၾကည့္ပါ)။
ဇယား (၁) ေသြးဥနီေပၚရွိ အန္တီဂ်င္မ်ား။
A antigen
|
B antigen
| |
ေသြးအမ်ိဳးအစား
| ||
A
|
(+)
|
(-)
|
B
|
(-)
|
(+)
|
AB
|
(+)
|
(+)
|
O
|
(-)
|
(-)
|
ဇယား (၂) ေသြးရည္ၾကည္ထဲရွိ အန္တီေဘာ္ဒီမ်ား။
Anti A antibodies
|
Anti B antibodies
| |
ေသြးအမ်ိဳးအစား
| ||
A
|
(-)
|
(+)
|
B
|
(+)
|
(-)
|
AB
|
(-)
|
(-)
|
O
|
(+)
|
(+)
|
ဇယား (၃) ABO & Rh ေသြးသြင္းျခင္း
ေသြးလွဴရွင္၏ေသြးအမ်ိဳးအစား
A(+) B(+) AB(+) O(+) A(-) B(-) AB(-) O(-)
လူနာ၏ေသြးအမ်ိဳးအစား
1. A(+) ok x x ok ok x x ok
2. B(+) x ok x ok x ok x ok
3. AB(+) ok ok ok ok ok ok ok ok
4. O(+) x x x ok x x x ok
5. A(-) x x x x ok x x ok
6. B(-) x x x x x ok x ok
7. AB(-) x x x x ok ok ok ok
8. O(-) x x x x x x x ok
အလိုအေလွ်ာက္ ရွိေနတဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီက ေသြးအမ်ိဳးအစား မတူတဲ့ သြင္းလိုက္တဲ့ ေသြးဥနီ ေတြကို ဖ်က္ဆီး တာကို (Incompatible blood transfusion) မတဲ့ ေသာ ေသြးသြင္း ျခင္းလို႔ေခၚပါတယ္။ ေသဆံုး ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေသြးဥနီေတြ ထဲက ထြက္လာတဲ့ အဆိပ္ အေတာက္ေတြ ေၾကာင့္ ေသြးသြင္းခံရတဲ့သူ ဟာ ခ်မ္းတုန္ျခင္း၊ ဖ်ားျခင္းနဲ႔ ေသဆံုး သည္ အထိျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒါကို မတဲ့ေသာေသြးသြင္းျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္ ေသာ ရီအက္ရွင္ (Incompatible transfusion reaction) လို႔ေခၚပါတယ္။ ဥပမာ။ေအအမ်ိဳးအစားရွိတဲ့ လူ နာ ကို ဘီေသြးသြင္း မယ္ဆိုရင္ လူနာရဲ့ေသြးထဲမွာ ဘီအန္တီဂ်င္ပါတဲ့ေသြးဥနီကို သတ္ နိုင္တဲ့ ဘီ အန္တီေဘာဒီေတြက သြင္းလိုက္တဲ့ ေသြးဥနီေတြ ကို ဖ်က္စီးျပစ္ပါတယ္။ ဘီအမ်ိဳးအစား ရွိတဲ့လူနာနဲ႔ ေအ ေသြးလွဴရွင္လည္း ဒီလိုပါပဲ။
ေအဘီလူနာ က်ေတာ့သူ႔မွာ အန္တီေဘာ္ဒီ ႏွစ္မ်ိုဳးလံုး မရွိတာမို႔ သူ႔ကို ေအ၊ဘီ၊ေအဘီ၊အို ေသြးေလးမ်ိဳးလံုး သြင္းနိုင္ပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ကို အူနီဘာဆဲ လက္ခံသူ (Universal recipient) တစ္နည္း လွဴသမွ် အကုန္စားတဲ့ စူစကာပုဏၰား လို႔ ေျပာရ မယ္ထင္ပါတယ္။ အိုအမ်ိဳးအစား လူနာမွာေတာ့ ေအနဲ႔ဘီ အန္တီ ေဘာ္ဒီ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးရွိတာ ေၾကာင့္ ေအအန္တီဂ်င္ နဲ႔ ဘီအန္တီဂ်င္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတဲ့ ေအ၊ဘီ၊ ေအဘီ ေသြး သံုးမ်ိဳးလံုး သြင္းလို႔မရပဲ။ အန္တီဂ်င္လံုး၀ မရွိတဲ့ အိုေသြးတစ္မ်ိဳးပဲ လက္ခံနိုင္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ေသြးဥနီ မွာ ဘာအန္တီဂ်င္မွ မရွိတာေၾကာင့္ ေအ၊ဘီ၊ေအဘီ၊အို၊ အမ်ိဳး အစားအားလံုးကို ေပးနိုင္တာမို႔ (Universal donor) ေသြးေ၀ႆႏၲရာ လို႔ ေျပာရပါမယ္။
ဒီအန္တီဂ်င္ေတြ အေၾကာင္း မသိခင္က ေသြးသြင္း ကုသၾကတဲ့ အခါ တစ္ခါတရံ ကံေကာင္း ေထာက္မစြာ အမ်ဳိးအစားတူတာ (၀ါ) တဲ့ေသာေသြး (Compatible) သြင္းမိလို႔ ေအာင္ျမင္ၿပီး၊ တစ္ခါတရံ ေသြးအမ်ိဳးမတူ (၀ါ) မတဲ့ ေသာေသြး (Incompatible) သြင္းမိလို႔ လူနာေတြ ေသဆံုး ခဲ့ၾကရပါတယ္။
ေနာက္အေရးႀကီးတဲ့ ေသြးအမ်ိဳးအစားတစ္ခု ကေတာ့ အာအိပ္ (Rh system) ပါ။ Rh အန္တီဂ်င္ေတြ ေသြးဥနီေပၚမွာရွိရင္ Rh (+) လို႔ေခၚၿပီး၊မရွိတဲ့သူကို Rh (-) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ Rh (-) ေသြးရွိ သူက ၁% ထက္နည္း ပါတယ္။Anti-Rh ေတြကလည္း သဘာ၀ အေလွ်ာက္ရွိ မေနပါဘူး။ဒါေၾကာင့္ ေသြးသြင္းတဲ့ေနရာမွာ သိပ္ဒုကၡမေပးပါဘူး။
အေရးႀကီးတဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သိသင့္တဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့။Rh (-) အမ်ိဳးသမီး ဟာ Rh (+) အမ်ိဳးသားနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ရင္ (Rh +) ခေလးေတြ ေမြးပါတယ္။ Rh (-) အမ်ိဳး သမီးကို ကိုယ္၀န္ မရိွ စဥ္ က (Rh +)ေသြး သြင္းထား ခဲ့မယ္ဆိုရင္ သူမကိုယ္က Rh အန္တီဂ်င္ကို သတ္မဲ့ အန္တီ အာအိပ္အန္တီ ေဘာ္ဒီေတြ (Anti-Rh antibody)ကို ထုတ္ထား ပါ တယ္။အဲ့ဒီ အန္တီေဘာ္ဒီေတြက Rh (+) ျဖစ္တဲ့ ခေလးရဲ့ ေသြးဥနီ ေတြကို ဖ်က္ဆီး တာ မို႔ ခေလးပ်က္ က် နိုင္ပါတယ္။ Rh (-) အမ်ိဳးသမီးမွာ ယခင္က Rh (+) ေသြးသြင္းထားျခင္းမ ရွိရင္သူမဆီမွာ အန္တီအာအိပ္အန္တီေဘာ္ဒီေတြ မရွိတာမို႔ ပထမ ခေလးကို ဒုကၡမေပးပါဘူး။
ဒါေပမဲ့ ခေလးေမြးစဥ္၊အထူးသျဖင့္ ခက္ခဲေသာ ေမြးဖြါးျခင္းမ်ား မွာခေလးရဲ့ေသြးဥနီမ်ား မိခင္ ကိုယ္္ထဲ ေရာက္သြားၿပီး။အန္တီအာအိပ္အန္တီေဘာ္ဒီေတြ ထြက္ေစတာမို႔ ဒုတိယခေလး၊ တတိယ ခေလးမ်ားပ်က္က်နိုင္ပါတယ္။
Rh အန္တီဂ်င္လို အျခားေသာ ေသြးဥနီ အန္တီဂ်င္ မ်ိဳးေပါင္း မ်ားစြာရွိပါတယ္။အဲ့ဒီ အန္တီဂ်င္ မတူတာေတြ သြင္းရင္လည္း၊ မတူတဲ့ အန္တီဂ်င္နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အန္တီေဘာ္ဒီ ေတြ ထုတ္ တာ မို႔ ေနာက္တစ္ခါ ေသြးသြင္းရင္(Incompatible transfusion reaction) ျဖစ္ နိုင္သလို။ Rh အန္တီဂ်င္လို ခေလးပ်က္ျခင္းမ်ားလည္းျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေရးေပၚ ေသေရးရွင္ေရး ကိစၥမ်ားမွ လြဲရင္ ေသြးအမ်ိဳးအစား တူတာပဲ သြင္းသင့္ ပါတယ္။အထူးသျဖင့္ ေသြးခဏခဏ သြင္း ရတဲ့ ေသြးကင္ဆာ ေရာဂါသည္မ်ား၊ ေသြးမထြက္တဲ့ေရာဂါသည္မ်ားနဲ႔ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မည့္အမ်ိဳးသမီးမ်ားျဖစ္ပါတယ္။
Thursday, June 21, 2012
သိပၸံနည္းျဖင့္ ေရအိမ္တက္အသုဘဘာ၀နာ။
၀မ္းစစ္ရတဲ့ေရာဂါေတြ အမ်ားႀကီးထဲက အေရးႀကီးတဲ့ေရာဂါ တစ္မ်ိဳးကေတာ့ ၀မ္းကိုက္ ေရာဂါပါ။
၀မ္းကိုက္ေရာဂါ ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ တစ္မ်ိဳးက (Bacteria)ေခၚတဲ့ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး၊ က်န္တစ္မ်ိဳးက အမီးဘား(Amoeba)ေခၚတဲ့ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီႏွစ္မ်ိဳးကို ေရာဂါလကၡဏာနဲ႔တင္အလြယ္ တကူ ခြဲနိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့...
၀မ္းကိုက္တဲ့ လကၡဏာမျပပဲ အမီးဘားပိုးေတြ အသဲထဲ ၀င္ၿပီး အသဲျပည္တည္တာ၊ တင္ပါးမွာ ျပည္တည္တာ၊ အူအနာ ျဖစ္ၿပီး အူေပါက္လို႔ အသက္ ဆံုး႐ႈံးရတာေတြ၊ အဆုတ္မွာ ျပည္တည္တာေတြ၊ ဥေဏွာက္ထဲမွာ ျပည္တည္တာ၊ မိန္းမအဂၤါမွာ ျပည္တည္တာစတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာေနရာ အႏွံ႔အျပားမွာ ျပည္တည္နာ ေတြျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနမ်ိဳး မွာ ၀မ္းဗိုလ္ထဲက ပိုးေတြကိုယ္ခႏၶာထဲ ေရာက္ကုန္တာမို႔ ၀မ္း(မစင္)မွာ ပိုးနည္းသြားၿပီး ၀မ္းမွာ ေတြ႔ရွိဖို႔ အခြင့္အေရး နည္းသြားပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ ဆရာ၀န္ အေနနဲ႔ ဒီေရာဂါ ထင္တယ္ ဆိုရင္ ၀မ္းကို ၃ ရက္ ဆက္တိုက္ စစ္ေဆးဖို႔ ခိုင္းရပါတယ္။
လူနာရဲ့ အူထဲမွာ အမီးဘား၀မ္းကိုက္ပိုးေတြမ်ားလာရင္ အမီးဘားမ်ိဳးဆက္ ျပန္႔ပြါးဖို႔ေနာက္ လူတစ္ေယာက္ဆီ ကူးရေအာင္၊ အမီးဘား၀မ္းကိုက္ပိုးေတြ လူနာရဲ့အူထဲက ထြက္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခါ၊ အျပင္ေလာကရဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ ခံနိုင္ေအာင္ သံခ်ပ္ကာအက် ီ ၤ နဲ႔တူတဲ့ ဓါတ္ တစ္မ်ိဳးကို ထုတ္ၿပီး သူ႔ကိုယ္ကို ဖံုးအုပ္ပါတယ္။ၿပီးမွ ၀မ္းနဲ႔အတူ အျပင္ကို ထြက္ပါ တယ္။အဲ့ဒီလို သံခ်ပ္ကာအက် ီ ၤနဲ႔ပံုကို အမီးဘားစစ္ပံု (Amoeba cyst) လို႔ ေခၚပါတယ္။ စစ္ပံုက အျပင္ေလာကမွာ ေတာ္ေတာ္ၾကာၾကာေနနိုင္ပါ တယ္။ ေနာက္လူတစ္ေယာက္ရဲ့ အစာအိမ္ထဲေရာက္မွ အစာေျခအက္စစ္ဓါတ္နဲ႔ သူ႔ရဲ့ သံခ်ပ္ကာအက် ီ ၤ အရည္ေပ်ာ္ သြားၿပီး အထဲက ဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံု (vegetative form) ထြက္လာပါတယ္။
ဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံု ကသာ အူနံရံကို ေဖါက္စားၿပီး ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစတာပါ။ စစ္ပံုက ေရာဂါျပန္႔ ေစဖို႔ပါ သူရွိေနတဲ့လူကို ေရာဂါ မရေစပါဘူး။
ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္ေတြ အထူးသျဖင့္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးရဲ့ တရားေတာ္ေတြမွာ စား၊၀တ္၊ ေနေရး၊လုပ္ေနရံုနဲ႔ လူမဟုတ္ေသးဘူး။ တိရစာၦန္ေတြ ေတာင္ သူတို႔ရဲ့ စား၊၀တ္၊ေနေရး၊ အတြက္ လုပ္ၾက တာပဲလို ဆိုဆံုးမေလ့ရွိပါတယ္။ စား၊၀တ္၊ ေနေရး၊ ေတာင္ မဟုတ္ မ်ိဳးဆက္ျပန္႔ပြါး ေအာင္ ေတာင္လုပ္နိုင္ တာကို အမီးဘားပိုးက ေကာင္းေကာင္းျပေနပါတယ္။
ေဆးသိပၸံမွာေတာ့ အမီးဘားလို ဆဲ (Cell) တစ္ခုထဲ ပါတဲ့ ပိုးေတြကိုအနိမ့္ဆံုး တိရစာၦန္စာရင္း (Animal Kingdom) ထဲမွာထဲ့ထားပါတယ္။
မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးကို ေဒါက္တာဦးျမင့္ေဆြက ေမးေလ်ာက္တဲ့ ေရာဂါ ပိုးေတြဟာ သတၱ၀ါထဲမွာ ပါ ပါသလား၊ဆရာ၀န္မ်ားအေနနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆး လူနာကိုေပးတာ ပါဏာတိပါတကံ ထိုက္ ပါသလားဆိုတဲ့ေမးခြန္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေျဖၾကားတာက အမီးဘားလိုပိုးေတြဟာ ကံအေၾကာင္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ သတၱ၀ါမဟုတ္ဘဲ၊ ေရာဂါစြဲမည့္ပုဂၢိဳလ္၏ အကုသိုလ္ကံ အေၾကာင္းအား ေလ်ာ္စြာ ဥတုေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာ ကမၼပစၥယ ဥတုဇရုပ္ မ်ားသာလို႔ ေျဖၾကားတာ ဖတ္ရဘူးပါတယ္။
သတၱ၀ါစာရင္း ထဲေတာင္ မပါ၀င္တဲ့ အမီးဘားလို ပိုးေတြေတာင္ စား၊၀တ္၊ေနေရး၊ မ်ိဴးပြါးေရးေတြ လုပ္တတ္ တယ္ဆိုေတာ့။ က်မရဲ့ဆရာ၀န္သက္တမ္းမွာႀကံဳေတြ႔ခဲ့တဲ့ အမီးဘားပိုးရဲ့ ထူးျခားတဲ့ေရာဂါ လကၡဏာသံုးမ်ိဳးကိုေဖၚျပလိုက္ပါတယ္။
ေတာ္ပါေသးရဲ့။
ေဆးတကၠသိုလ္ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ေက်ာင္းသူ၊ေက်ာင္းသားမ်ား ရုတ္ရုတ္ ရုတ္ရုတ္နဲ႔ ေဆးရံုႀကီးခြဲစိပ္ခန္း အျပင္မွာ စိတ္ပင္ပန္းစြာ ေစာင့္ေနၾက ပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့၊ ခြဲစိပ္ဆရာ၀န္ ႀကီး လည္းျဖစ္၊ ပရာဖက္ဆာလည္းျဖစ္ တဲ့ဆရာႀကီး ဦးေက်ာ္ေမာင္ အသဲကင္ဆာ ျဖစ္လို႔ ခြဲစိပ္ထုတ္ဖို႔ ခြဲခန္းထဲမွာ ခြဲစိပ္ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြ အလုပ္ရႈပ္ေနၾကတယ္တဲ့။
ဆရာကအသင္အျပ လည္းေကာင္း၊စိတ္သေဘာထားလည္း ျပည့္၀လို႔ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ့ အခ်စ္ေတာ္ပါ၊ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဆရာကလူပ်ိဳႀကီးပါ၊ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ အားမငယ္ေအာင္၊ဆရာ့မိသားစု ကိုယ္စား အားေပးဖို႔ ေစာင့္ေနၾကတာပါ။
ဆရာက က်န္းမာေရးေကာင္းတဲ့သူပါ၊ တစ္ေန႔ဗိုလ္ထဲက ေအာင့္လို႔ မိတ္ေဆြ ေဆးကုသေရး အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးကို စမ္းသပ္ခိုင္းေတာ့ ဘာေရာဂါ လကၡဏာမွ မေတြ႔ဘူး။ သာမန္ ဗိုလ္ေအာင့္ သက္သာေဆးေတြ စားေပမဲ့လည္း မသက္သာတာနဲ႔ (General Medical check up) အေထြေထြ ေဆးစစ္ စမ္းသပ္ေတာ့ အသဲမွာ အလုပ္မလုပ္တဲ့ အလံုး (Cold mass) ေတြ႔တယ္တဲ့။ အလုပ္ မလုပ္တဲ့အလံုး ဆိုေတာ့ ဆရာ့လို ၅၀ ေက်ာ္ ၆၀ ပတ္၀န္က်င္ မွာေတာ့ ကင္ဆာလံုးျဖစ္ ဖို႔မ်ားပါတယ္။
ဆရာ့က်န္းမာေရးက ခြဲစိပ္တဲ့ဒဏ္ကို ခံနိုင္တယ္၊ တျခား ကင္ဆာျပန္႔တဲ့ လကၡဏာ ေတြလဲ မရွိေတာ့ ခြဲစိပ္လို႔ အခ်ိန္မွီေသးတယ္ ဆိုၿပီး အလွ်င္အျမန္ ခြဲဖို႔ စီစဥ္ၾက တာပါ။
အသဲမွာ ျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာက အလြန္ျပန္႔လြယ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အသဲ ကင္ဆာ ျဖစ္တယ္လို႔ သိတဲ့ အခ်ိန္မွာ ၉၀% က ခြဲထုတ္လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အသဲက ဒီျပင့္အဂၤါနဲ႔ မတူပါဘူး၊ အသဲရဲ့ ၇ ပံု ၈ ပံုအထိ ခြဲထုတ္လို႔ ရပါတယ္။
တစ္နာရီေလာက္ၾကာေတာ့ ခြဲစိတ္ခန္းထဲ့က ဆရာ၀န္ေတြ ျပံဳးရႊင္စြာ ထြက္လာၾက ပါတယ္။ကင္ဆာလံုး မဟုတ္ဘူးတဲ့။ အမီးဘား၀မ္းကိုက္ပိုး ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ဲဲ ျပည္လံုးတဲ့။ ၀မ္းကိုက္ပိုးရဲ့ျပည္က တျခားျပည္ေတြလို အျဖဴ(၀ါ) အ၀ါေရာင္ျပစ္ျပစ္ မဟုတ္ပါဘူး။ နိုင္ငံျခားကေရးတဲ့ ေဆးစာအုပ္ေတြမွာေတာ့ သူတို႔စားတဲ့ အစာနဲ႔ နိုင္းျပထားပါတယ္။ ျမန္မာအစာနဲ႔ ထင္လြယ္ျမင္လြယ္ေအာင္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ပံုရည္ႀကီးနဲ႔ တူပါ တယ္။ ညိဳညိဳ ျပစ္ျပစ္ပါ။
(ပံုရည္ႀကီး ႀကိဳက္တဲ့ သူေတြ Sorry ေနာ္၊ က်မလည္း ႀကိဳက္ပါတယ္၊ ရန္ကုန္အျပန္မွာ ၀ယ္ လာရတဲ့ အစားအစာထဲမွာ သူကလည္း မပါမျဖစ္တဲ့ အစာတစ္ခုပါ)။
စိတ္ေရာဂါတဲ့
ေမေမရဲ့ငယ္သူငယ္ခ်င္း ဖါးအံ့က ရန္ကုန္ေရာက္ေနလို႔ ရန္ကုန္မွာေနတဲ့ သူ႔သမီးနဲ႔ အိမ္ကို လာလည္ၾကပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္ မေတြ႔တာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀-၄၀ ေလာက္ေတာင္ ရွိေနၿပီ ဆိုေတာ့ ေျပာမဆံုးေပါင္ ေတာသံုးေထာင္ပါပဲ။ ေမေမက က်မတို႔ကို သူ႔ သူငယ္ခ်င္းနဲ႔ မိတ္ဆက္ ေပးပါ တယ္။ က်မ ဆရာ၀န္ျဖစ္တယ္ ဆိုတာ သိေတာ့ ေမေမ့သူငယ္ခ်င္းရဲ့ သမီးက သူေရာဂါမ်ားလို႔ ေဆးပင္စင္ ယူလိုက္ရေၾကာင္း။ ႏွလံုးေရာဂါလဲရွိ၊ သားအိမ္လဲမေကာင္းလို႔ လာမဲ့အပတ္မွာ သားအိမ္ ခြဲထုတ္ရမဲ့ အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ သူ႔ကိုခြဲမဲ့ မီးရပ္နဲ႔သားဖြါး ဆရာ၀န္က က်မရဲ့ သူငယ္ခ်င္း ျဖစ္ ေနတာနဲ႔ သူ႔ေရာဂါ အေျခအေန သိရေအာင္ သူငယ္ခ်င္း ဆီ ခ်က္ခ်င္းဖုန္းဆက္ လိုက္ပါတယ္။
ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ သူငယ္ခ်င္းနဲ႔ တိုက္ရိုက္ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူငယ္ခ်င္းက နင့္အမ်ိဳးက (က်မက လြယ္လြယ္ကူကူ အမ်ိဳးလို႔ ေျပာလိုက္လို႔ပါ) ေျပာရမွာေတာ့ အားနာ တယ္။ (Psycho စိတ္သမားတဲ့ ေဆးေလာကမွာ အနာမရွိအနာရွာၿပီး ေရာဂါထူတဲ့သူ ေတြကို ေပးထား တဲ့နံမည္ပါ)။ အခုလည္း လိုအပ္လို႔ ခြဲတာမဟုတ္ဘူး။ သူက တက်ည္က်ည္နဲ႔ ဟိုကနာတယ္၊ ဒီကနာတယ္ ျဖစ္ေနလို႔ စိတ္ကိုကုတဲ့သေဘာနဲ႔ ခြဲမွာတဲ့။
ဖုန္းဆက္ၿပီးေတာ့က်မလဲ ေတာ္ေတာ္ေဒါကန္သြားတယ္။အလကား ဆရာ၀န္ေတြကို အလုပ္ လာရႈပ္ တယ္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ စမ္းသပ္ၾကည့္ လိုက္ပါအံုး မယ္ေလ။က်မေသေသခ်ာခ်ာ စမ္းသပ္ၿပီး ေရာဂါမရွိဘူး ဆို တာ ယံုၾကည္ေအာင္ ေျပာနိုင္ရင္ေတာ့ အလကား ခြဲစရာ မလို ေတာ့ဘူးေပါ့။ သူ႔မွာ ႏွလံုးေရာဂါလဲရွိ တယ္ ဆိုေတာ့ မလိုအပ္ပဲ က်န္းမာေရး ပိုထိခိုက္မဲ့ ေမ့ေဆးဒဏ္တို႔၊ ခြဲစိပ္တဲ့ဒဏ္တို႔ မခံရေတာ့ဘူးေပါ့။
ဒါေပမဲ့ က်မ စမ္းသပ္ၾကည့္ေတာ့ သူ တကယ္ပဲ နာေနတာ ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။သူ႔ရဲ့ ညာဘက္ ဗိုလ္ ေနရာ (အသဲေနရာ) က နာေန တာကိုေတြ႔လိုက္ရ ပါ တယ္။ ဒီေနရာကနာရင္ ၀မ္းကိုက္ပိုးေၾကာင့္ အသဲေရာင္တာ ျဖစ္နိုင္ ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ သူ႔ကိုခြဲစိပ္ဖို႔ ခဏရပ္ဆိုင္းထားဖို႔နဲ႔ ၀မ္း၃ ရက္ဆက္တိုက္စစ္ ဖို႔ေျပာ ပါတယ္။ တဆက္ထဲမွာပဲ ဓါတ္ခြဲခန္းက က်မတပည့္ (Technician) ကို ၀မ္းကို ကြန္စင္ထေရရွင္း (Concentration) လုပ္ၿပီး၊ ၀မ္းကိုက္ပိုး ကို ေသေသခ်ာခ်ာရွာဖို႔ ဖုန္းဆက္ ေျပာလိုက္ပါတယ္။
Concentration လုပ္တယ္ ဆိုတာ ၀မ္းထဲမွာ ၀မ္းကိုက္ပိုးနည္းေနရင္ ေတြ႔ဖို႔ အခြင့္ အေရး မ်ားေအာင္ လုပ္တဲ့နည္းပါ။ ပထမ ၀မ္းကို ဆားရည္မွာ ေဖ်ာ္ရပါတယ္၊ ၀မ္းထဲမွာ ပါတဲ့ အဖတ္ေတြ ဖယ္၊ အရည္ၾကည္ကို ယူၿပီး၊ ၀မ္းကိုက္ပိုးေတြ အနယ္ထိုင္ေစတဲ့ စက္ထဲမွာ ထဲ့ လွည့္ရပါတယ္။ ၿပီးမွ ရလာတဲ့ အနယ္ကို မွန္ဘီးလူးေအာက္မွာ ပိုးရွာရတာပါ။
အခုလို ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေရာဂါ ျဖစ္ေနသူရဲ့ ၀မ္းမွာ ၀မ္းကိုက္ပိုး သိပ္ မပါေတာ့ပါဘူး။ ေလာေလာဆယ္ ၀မ္းကိုက္တဲ့ လူနာရဲ့ ၀မ္းမွာေတာ့ ၀မ္းကိုက္ပိုးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါ လို႔ Concentration လုပ္စရာ မလိုပါဘူး။
သာမန္အားျဖင့္ ၀မ္းစစ္တယ္ဆိုတာ ၀မ္းတစ္စက္ကို ဆားရည္ထဲမွာ ေဖ်ာ္ၿပီးအဆ ၅၀၀-၁၀၀၀ ခ်ဲ႔ၿပီး ၾကည့္တာပါ။ ၀မ္းတိုင္းကို Concentration လုပ္မယ္ဆိုရင္ က်န္တဲ့ ဓါတ္ခြဲခန္း အလုပ္ေတြ ၿပီးမွာ မဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ တကယ္လို လို႔ ေတာင္းရင္ေတာ့ လုပ္ေပး ပါတယ္။ ထင္တဲ့အတိုင္း သူ႔၀မ္းမွာ ၀မ္း ကိုက္ပိုး စစ္ပံု ကိုေတြ႔ရပါတယ္။ “အနာသိ ေဆးရွိ ” ဆိုတဲ့အတိုင္း အမီးဘာေဆးနဲ႔ (ႏွလံုးမွာ အေပါက္ ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါကလြဲရင္) လံုး၀ေကာင္း သြားပါ တယ္။ Psycho စိတ္သမားလို႔ အေခၚခံရတဲ့ ဘ၀ကလဲ ကၽြတ္လြတ္သြားပါတယ္။ သူ႔သားေတြ ရွိရာ စကၤပူကိုေတာင္ သြားလည္ ေနၿပီတဲ့။
ကိုယ့္ေရာဂါကိုကၽြမ္းက်င္စြာကုသနိုင္မဲ့ဆရာ၀န္ေရြးတတ္ပါေစ
က်မေနာက္ဆံုးႏွစ္ ေဆးေက်ာင္းသူဘ၀၊ ညႀကီးမင္းႀကီး တံခါးလာေခါက္လို႔ ဖြင့္ၾကည့္ လိုက္ေတာ့။ မအူပင္ၿမိဳ႔က ေဆြနီးမ်ိဳးစပ္ မိသားစု ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့တစ္ဦးတည္းေသာသားေလး အေရးေပၚ ေဆးရံုတင္ရတဲ့အေၾကာင္း။ အေျခအေနမေကာင္းလို႔ ညတြင္းခ်င္းခြဲမယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း။ လိုက္ၾကည့္ ေပးဖို႔ အားကိုးတစ္ႀကီးနဲ႔ ေျပာၾကပါတယ္။က်မလဲ ကမမ္းကတမ္း အ၀တ္အစားလဲၿပီး လူနာတင္ထားရာ ေဆးရံုႀကီးကို လိုက္ခဲ့ပါတယ္။
အဆင္သင့္ခ်င္ေတာ့ ခြဲမဲ့ဆရာ၀န္ႀကီးက အသင္အျပေရာ၊ ခြဲစိပ္တဲ့ေနရာမွာေရာ အလြန္ ေတာ္တဲ့ က်မရဲ့ဆရာ ပေရာဖက္ဆာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဆရာ့ထံမွာ အမ်ိဳးကို ခြဲစိတ္တဲ့ အခါ ခြဲခန္းထဲ၀င္ၾကည့္ခြင့္ ေပးဖို႔ ေတာင္ပန္ၿပီး၊အျပင္က ေစာင့္ေနတဲ့ မိသားစုကိုလည္း စိတ္မပူဖို႔၊ ျမန္မာျပည္မွာ အေတာ္ဆံုး ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီး ကိုယ္တိုင္ ခြဲမွာျဖစ္ေၾကာင္း အားေပးၿပီး၊ ခြဲစိတ္ခန္းထဲ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
လူနာက အသက္၂၅ ႏွစ္သာ ရွိေသးတဲ့ လူရြယ္တစ္ေယာက္ပါ၊လာမဲ့အပတ္ မွာလည္း သိပၸံပညာဘြဲ႔ ယူမဲ့ ေခတ္ပညာတတ္ တစ္ေယာက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ေရာဂါအေျခအေနက ေသေရး ရွင္ေရး မခြဲရင္ ျပစ္လိုက္ရမွာမို႔ ရလိုရျငား စြန္႔ၿပီးအေရးေပၚခြဲရတာပါ။
ဗိုလ္ဖြင့္လိုက္တာနဲ႔ ဗိုလ္ထဲမွာ ျမင္မေကာင္းရႈမေကာင္း အူအနာေတြက ေပါက္ထြက္ ေနပါတယ္။ မ်ားလွတဲ့ အူေပါက္ေတြကို ဘယ္လိုမွ ပိတ္လို႔မျဖစ္နိုင္ (အူအသားေတြ ရိေနပါ တယ္) တာနဲ႔ အနာေတြ ရွိတဲ့ အူမႀကီးတစ္ခုလံုးျဖတ္ထုတ္ၿပီး၊ က်န္တဲ့အူႏွစ္စကို ျပန္ဆက္၊ ဗိုလ္နံရံ ေဘးမွာ ၀မ္းထြက္ဖို႔ အေပါက္ ေဖါက္၊ ညစ္ပတ္ေနတဲ့ ဗိုလ္ကို သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ၿပီး ဗိုလ္ျပန္ပိတ္ လိုက္ပါတယ္။ ဆရာက ေျပာပါတယ္၊ မင္းလူနာ ၄၈ နာရီေက်ာ္ရင္ေတာ့ ငါတို႔ ခြဲတာ ေအာင္ျမင္ပါလိမ့္မယ္တဲ့။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္တစ္ေန႔ ၂၄ နာရီ အတြင္းပဲ လူနာေသဆံုး သြားပါတယ္။
လူနာ့အူေတြကို ေဖါက္ျပစ္တဲ့ တရားခံကေတာ့ အမီးဘာပိုးပါပဲ။ ဒီေလာက္ အေျခ အေန ဆိုးတဲ့အထိ ျဖစ္ရေအာင္ ဘယ္ဆရာ၀န္နဲ႔မွ မျပ ဘူးလား ဆိုေတာ့။ ျပပါတယ္တဲ့ ရန္ကုန္ကနံမည္ႀကီး ခြဲစိပ္ဆရာ၀န္ တစ္ဦးနဲ႔ ျပသေၾကာင္း။ အဲ့ဒီဆရာ၀န္ႀကီးဆီမွာ ျပထား တဲ့စာအုပ္ကို ေပးပါတယ္။ အျပင္ကိုယ္ပိုင္ ေဆးခန္းမွာ ျပထားတဲ့ စာအုပ္ငယ္ေလးထဲမွာ။
၀မ္းသြားလွ်င္ စအို၀န္က်င္ကနာလို႔ လာျပေၾကာင္း။ ဒီလိုေရာဂါ လကၡဏာ ျဖစ္ေစတဲ့ ဘုရင္ ဂ်ီနာ (Anal fistula and Anal abscess) တစ္ခုမွ မေတြ႔ေၾကာင္းေရးထားၿပီး အနာသက္သာ ေစတဲ့ ေဆးတစ္ခ်ိဳ႔ ေပး ထားပါတယ္။ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ ေသြး၊ဆီး၊၀မ္း စစ္ထားတဲ့အေျဖစာရြက္ေတြ လဲ ပါ ပါတယ္။ ဓါတ္ခြဲခန္း စစ္ခ်က္ေတြ အားလံုး ေကာင္းပါတယ္။ ေသြးအားနည္းတာ၊ဆီးပိုး၀င္ တာ၊ဆီးခ်ိဳတို႔၊ ဆီးထဲမွာ အသားဓါတ္ပါ တာတို႔၊ ၀မ္းမွာေသြးပါတာတို႔ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၀မ္းမွာ အမီးဘားပိုးစစ္ပံု ရွိေၾကာင္း ေရးထားပါတယ္။
ခြဲစိပ္ဆရာ၀န္ႀကီးက သူ႔လူနာ ေသြးထြက္မထြက္ကိုပဲ ဂရုစိုက္ၿပီး၊ အမီးဘားပိုးစစ္ပံုက သူ႔ လူနာကို ဒုကၡမေပးနိုင္ဘူးဆိုၿပီး သိပ္အေရးမထားခဲ့ဟန္ တူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမီးဘားပိုး စစ္ပံု က အမီးဘား ပိုးဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံုက ျဖစ္လာတယ္ ဆိုတာ ေမ့သြားဟန္တူပါတယ္။
နံမည္ႀကီးဆရာ၀န္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေလာဘရဲ့ သားေကာင္ေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီး၊ လာသမွ် လူနာေတြအကုန္ ၾကည့္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူဟာ စက္မဟုတ္ပါဘူး။၂၄ နာရီ ခိုင္း လို႔ မရပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ေအးေအးေဆးေဆး ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားရမဲ့ ေဆးကုသမႈ မ်ိဳးေတြမွာ အခိ်န္ေပး သင့္ပါတယ္။ နိုင္ငံျခားမွာသာဆိုရင္ လူနာက တရားစြဲလို႔ သူတစ္သက္ လံုး ရွာထားတဲ့စီးပြါးေတြ ကုန္ရမွာပါ။
တစ္ခါက နားႏွေခါင္းအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးဦးသိန္းေမာင္ကေျပာဘူးပါတယ္။ အထူးကု (Specialist) ဆိုလို႔ သိပ္အထင္မႀကီးနဲ႔တဲ့ အမ်ားႀကီး မသိေတာ့ပဲ နည္းနည္းေလး သိသြား တာကို ေျပာတာတဲ့။ ဟုတ္ပါတယ္။ကိုယ္ခႏၶာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု (၀ါ) ပညာရပ္တစ္ခုကို အေသးစိပ္ သိသြားေပမဲ့ လူကိုယ္ ခႏၶာတစ္ခုလံုး (General) ကို သိတာေတာ့ နည္းသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လူနာ အေနနဲ႔ အထူးကုဆီ တန္းၿပီး သြားမျပပဲ၊ပထမဦးဆံုး အေထြေထြ ေရာဂါကု (Generalist) ကိုအ ရင္ျပသင့္ပါ တယ္။
ခက္တာကျမန္မာနိုင္ငံမွာ မၾကြားသင့္တဲ့ ေနရာ ေတြမွာ ၾကြားၾကပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ရင္ ဘယ္ နံမည္ႀကီး၊ ဘယ္နိုင္ငံ ျပန္ဆရာ၀န္ႀကီးနဲ႔ျပတဲ့အေၾကာင္း၊ ဘယ္နိုင္ငံက ေဆးကို နိုင္ငံျခားကမွာ ေသာက္ေၾကာင္းဆိုတာေတြကို ၀မ္းသာအားရ ဂုဏ္ယူေျပာေနၾကတာကို အ့့ံၾသ စြာေတြ႔ရတာပါပဲ။
ျပင္သစ္နိုင္ငံမွာ အေရျပားေရာဂါ၊ မီးရပ္နဲ႔သားဖြါးေရာဂါ၊ မ်က္စိေရာဂါ၊ ေတြက လြဲရင္ မိမိျပေနက် အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ရဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔ အထူးကု ဆရာ၀န္ေတြကိုျပမွ ေဆးကုသမႈ ကုန္က်စရိတ္ကို အစိုးရက ျပန္ေပးပါတယ္။ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ ကိုယ္သြားျပရင္ မေပးပါဘူး။
အဆေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာခ်ဲ႔ထားတဲ့အီးလက္ထရြန္မွန္ဘီးလူး(Electron microscope)ေအာက္ မွာေတြ႔ရတဲ့ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစတဲ့ အမီးဘာ ၀မ္းကိုက္ပိုး ဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံု (Amoeba vegetative form)။
အဆတစ္ေထာင္ခ်ဲ႔မွန္ဘီးလူး(microscope) ေအာက္မွာေတြ႔ရတဲ့ လူတစ္ဦးမွ တစ္ဦး သို႔ေရာဂါကူးဆက္ေစတဲ့အမီးဘာ၀မ္းကိုက္ပိုး စစ္ပံု (Amoeba cyst form) ။
ေနာက္အေရးႀကီးတဲ့ ၀မ္းစစ္ရျခင္း အေၾကာင္းကေတာ့ အစာအိမ္အနာက ေသြးထြက္မထြက္ သိေအာင္လုိ႔ပါ။ ဒီေရာဂါမွာလည္း ေသြးေဟာင္းေတြ႔ဖို႔ အခြင့္အေရးပိုမ်ားေအာင္ ၃ ရက္ ဆက္စစ္တာ ေကာင္းပါတယ္။ေသြးေဟာင္းဆိုတာ အစာအိမ္ထဲကထြက္လာတဲ့ ေသြးကို ဆိုလိုတာပါ။ အစာအိမ္ထဲမွာ အက္စစ္ရည္ေတြရွိတာမို႔ ေသြးဟာ နဂိုအနီေရာင္ မဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ ညိဳပုပ္ပုပ္ျဖစ္သြားပါၿပီ၊ ေသြးေဟာင္း သိပ္မ်ားရင္ေတာ့ ကပ္တရာစီး လိုမည္းၿပီး စီးကပ္ ေနပါတယ္။ အစာအိမ္အနာရွိေနသူမ်ား ၀မ္းကို သတိထားၾကည့္သင့္ပါတယ္။ ကိုယ့္၀မ္းက ကပ္တရာစီးလို မည္းၿပီး စီးကပ္ေနတယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္ နဲ႔ အျမန္ျပ သင့္ပါ တယ္။ (မွတ္ခ်က္ သံဓါတ္ပါေသာ ေဆးမ်ားစားေနလွ်င္လည္း ၀မ္းမည္းမည္း ေတြ သြားပါတယ္)
အက္စစ္မထိတဲ့ေနရာေတြက ေသြးထြက္တယ္ဆိုရင္ ေသြးအေရာင္အတိုင္း နီပါတယ္။ ဥပမာ၊ အူမကေသြးထြက္တာ၊ လိပ္ေခါင္း ကေသြးထြက္တာမ်ိဳး။
ကိုယ့္၀မ္းကို စြန္႔ၿပီးရင္ ျပန္ၾကည့္ၿပီး အသုဘကိုယ္ ဆိုတာ သတိသံေ၀ဂ ယူဖို႔ ျမတ္ ဘုရားက သားရဟန္းတို႔အား မိန္႔မွာေတာ္မူ တယ္လို႔ မွတ္သားဖူးပါတယ္။ ကိုယ့္မစင္ကို ျပန္ ၾကည့္ရင္ ေလာကီေရာ၊ ေလာကုတၱရာေရာ အက်ိဳးမ်ားတာမို႔ ဘုရားသားေတာ္မ်ား သာမက လူ၀တ္ ေၾကာင္ေတြလဲၾကည့္သင့္ပါ တယ္။
အသုဘ ဘာ၀နာ (ေရအိမ္တက္) ရ႒ပါလ။
မေန႔ကအစာ၊မနက္မွာ၊ဖ်စ္ညွစ္ထြက္လို႔လာ၊
အဆင္းလဲပ်က္၊အနံ႔ပ်က္၊အားလံုးပ်က္သည္သာ၊
အညစ္ အစို႔၊နံေဟာင္သလို၊အန္ပ်ိဳ႕ခ်င္စရာ၊
လက္ဖ်ားႏွင့္ပင္မထိခ်င္၊ထိလွ်င္၊ေဆးေၾကာကာ၊
ရႊံစရာဖံု၊တစ္ကိုယ္လံုး၊မစင္တံုးႀကီးမွာ၊
အေကာင္းမရွိ၊ဗလာအတိ၊နတၳိခ်စ္စရာ၊
ဓါတ္ ရုပ္ေလးပါး၊ခြါ ၍ထား၊အသားအရိုးေလးပံုပါ၊
ေလးပံုတစ္စု၊ဖယ္ ၍ရႈ၊တစ္ခုမက်န္ပါ၊
ဘာမွမက်န္၊ရုပ္ႏွင့္နာမ္၊စြန္႔ရန္သင့္သည္သာ။
က်မ္းကိုး။
၁။မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးေျဖၾကားေတာ္မူေသာဘ၀ျပႆနာ။
၂။မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏တရားေတာ္မ်ား။
၃။ရ႒ပါလ။
၀မ္းကိုက္ေရာဂါ ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ တစ္မ်ိဳးက (Bacteria)ေခၚတဲ့ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး၊ က်န္တစ္မ်ိဳးက အမီးဘား(Amoeba)ေခၚတဲ့ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီႏွစ္မ်ိဳးကို ေရာဂါလကၡဏာနဲ႔တင္အလြယ္ တကူ ခြဲနိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့...
၀မ္းကိုက္တဲ့ လကၡဏာမျပပဲ အမီးဘားပိုးေတြ အသဲထဲ ၀င္ၿပီး အသဲျပည္တည္တာ၊ တင္ပါးမွာ ျပည္တည္တာ၊ အူအနာ ျဖစ္ၿပီး အူေပါက္လို႔ အသက္ ဆံုး႐ႈံးရတာေတြ၊ အဆုတ္မွာ ျပည္တည္တာေတြ၊ ဥေဏွာက္ထဲမွာ ျပည္တည္တာ၊ မိန္းမအဂၤါမွာ ျပည္တည္တာစတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာေနရာ အႏွံ႔အျပားမွာ ျပည္တည္နာ ေတြျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနမ်ိဳး မွာ ၀မ္းဗိုလ္ထဲက ပိုးေတြကိုယ္ခႏၶာထဲ ေရာက္ကုန္တာမို႔ ၀မ္း(မစင္)မွာ ပိုးနည္းသြားၿပီး ၀မ္းမွာ ေတြ႔ရွိဖို႔ အခြင့္အေရး နည္းသြားပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ ဆရာ၀န္ အေနနဲ႔ ဒီေရာဂါ ထင္တယ္ ဆိုရင္ ၀မ္းကို ၃ ရက္ ဆက္တိုက္ စစ္ေဆးဖို႔ ခိုင္းရပါတယ္။
လူနာရဲ့ အူထဲမွာ အမီးဘား၀မ္းကိုက္ပိုးေတြမ်ားလာရင္ အမီးဘားမ်ိဳးဆက္ ျပန္႔ပြါးဖို႔ေနာက္ လူတစ္ေယာက္ဆီ ကူးရေအာင္၊ အမီးဘား၀မ္းကိုက္ပိုးေတြ လူနာရဲ့အူထဲက ထြက္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခါ၊ အျပင္ေလာကရဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ ခံနိုင္ေအာင္ သံခ်ပ္ကာအက် ီ ၤ နဲ႔တူတဲ့ ဓါတ္ တစ္မ်ိဳးကို ထုတ္ၿပီး သူ႔ကိုယ္ကို ဖံုးအုပ္ပါတယ္။ၿပီးမွ ၀မ္းနဲ႔အတူ အျပင္ကို ထြက္ပါ တယ္။အဲ့ဒီလို သံခ်ပ္ကာအက် ီ ၤနဲ႔ပံုကို အမီးဘားစစ္ပံု (Amoeba cyst) လို႔ ေခၚပါတယ္။ စစ္ပံုက အျပင္ေလာကမွာ ေတာ္ေတာ္ၾကာၾကာေနနိုင္ပါ တယ္။ ေနာက္လူတစ္ေယာက္ရဲ့ အစာအိမ္ထဲေရာက္မွ အစာေျခအက္စစ္ဓါတ္နဲ႔ သူ႔ရဲ့ သံခ်ပ္ကာအက် ီ ၤ အရည္ေပ်ာ္ သြားၿပီး အထဲက ဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံု (vegetative form) ထြက္လာပါတယ္။
ဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံု ကသာ အူနံရံကို ေဖါက္စားၿပီး ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစတာပါ။ စစ္ပံုက ေရာဂါျပန္႔ ေစဖို႔ပါ သူရွိေနတဲ့လူကို ေရာဂါ မရေစပါဘူး။
ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္ေတြ အထူးသျဖင့္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးရဲ့ တရားေတာ္ေတြမွာ စား၊၀တ္၊ ေနေရး၊လုပ္ေနရံုနဲ႔ လူမဟုတ္ေသးဘူး။ တိရစာၦန္ေတြ ေတာင္ သူတို႔ရဲ့ စား၊၀တ္၊ေနေရး၊ အတြက္ လုပ္ၾက တာပဲလို ဆိုဆံုးမေလ့ရွိပါတယ္။ စား၊၀တ္၊ ေနေရး၊ ေတာင္ မဟုတ္ မ်ိဳးဆက္ျပန္႔ပြါး ေအာင္ ေတာင္လုပ္နိုင္ တာကို အမီးဘားပိုးက ေကာင္းေကာင္းျပေနပါတယ္။
ေဆးသိပၸံမွာေတာ့ အမီးဘားလို ဆဲ (Cell) တစ္ခုထဲ ပါတဲ့ ပိုးေတြကိုအနိမ့္ဆံုး တိရစာၦန္စာရင္း (Animal Kingdom) ထဲမွာထဲ့ထားပါတယ္။
မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးကို ေဒါက္တာဦးျမင့္ေဆြက ေမးေလ်ာက္တဲ့ ေရာဂါ ပိုးေတြဟာ သတၱ၀ါထဲမွာ ပါ ပါသလား၊ဆရာ၀န္မ်ားအေနနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆး လူနာကိုေပးတာ ပါဏာတိပါတကံ ထိုက္ ပါသလားဆိုတဲ့ေမးခြန္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေျဖၾကားတာက အမီးဘားလိုပိုးေတြဟာ ကံအေၾကာင္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ သတၱ၀ါမဟုတ္ဘဲ၊ ေရာဂါစြဲမည့္ပုဂၢိဳလ္၏ အကုသိုလ္ကံ အေၾကာင္းအား ေလ်ာ္စြာ ဥတုေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာ ကမၼပစၥယ ဥတုဇရုပ္ မ်ားသာလို႔ ေျဖၾကားတာ ဖတ္ရဘူးပါတယ္။
သတၱ၀ါစာရင္း ထဲေတာင္ မပါ၀င္တဲ့ အမီးဘားလို ပိုးေတြေတာင္ စား၊၀တ္၊ေနေရး၊ မ်ိဴးပြါးေရးေတြ လုပ္တတ္ တယ္ဆိုေတာ့။ က်မရဲ့ဆရာ၀န္သက္တမ္းမွာႀကံဳေတြ႔ခဲ့တဲ့ အမီးဘားပိုးရဲ့ ထူးျခားတဲ့ေရာဂါ လကၡဏာသံုးမ်ိဳးကိုေဖၚျပလိုက္ပါတယ္။
ေတာ္ပါေသးရဲ့။
ေဆးတကၠသိုလ္ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ေက်ာင္းသူ၊ေက်ာင္းသားမ်ား ရုတ္ရုတ္ ရုတ္ရုတ္နဲ႔ ေဆးရံုႀကီးခြဲစိပ္ခန္း အျပင္မွာ စိတ္ပင္ပန္းစြာ ေစာင့္ေနၾက ပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့၊ ခြဲစိပ္ဆရာ၀န္ ႀကီး လည္းျဖစ္၊ ပရာဖက္ဆာလည္းျဖစ္ တဲ့ဆရာႀကီး ဦးေက်ာ္ေမာင္ အသဲကင္ဆာ ျဖစ္လို႔ ခြဲစိပ္ထုတ္ဖို႔ ခြဲခန္းထဲမွာ ခြဲစိပ္ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြ အလုပ္ရႈပ္ေနၾကတယ္တဲ့။
ဆရာကအသင္အျပ လည္းေကာင္း၊စိတ္သေဘာထားလည္း ျပည့္၀လို႔ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ့ အခ်စ္ေတာ္ပါ၊ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဆရာကလူပ်ိဳႀကီးပါ၊ ဒါေၾကာင့္ ဆရာ အားမငယ္ေအာင္၊ဆရာ့မိသားစု ကိုယ္စား အားေပးဖို႔ ေစာင့္ေနၾကတာပါ။
ဆရာက က်န္းမာေရးေကာင္းတဲ့သူပါ၊ တစ္ေန႔ဗိုလ္ထဲက ေအာင့္လို႔ မိတ္ေဆြ ေဆးကုသေရး အထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးကို စမ္းသပ္ခိုင္းေတာ့ ဘာေရာဂါ လကၡဏာမွ မေတြ႔ဘူး။ သာမန္ ဗိုလ္ေအာင့္ သက္သာေဆးေတြ စားေပမဲ့လည္း မသက္သာတာနဲ႔ (General Medical check up) အေထြေထြ ေဆးစစ္ စမ္းသပ္ေတာ့ အသဲမွာ အလုပ္မလုပ္တဲ့ အလံုး (Cold mass) ေတြ႔တယ္တဲ့။ အလုပ္ မလုပ္တဲ့အလံုး ဆိုေတာ့ ဆရာ့လို ၅၀ ေက်ာ္ ၆၀ ပတ္၀န္က်င္ မွာေတာ့ ကင္ဆာလံုးျဖစ္ ဖို႔မ်ားပါတယ္။
ဆရာ့က်န္းမာေရးက ခြဲစိပ္တဲ့ဒဏ္ကို ခံနိုင္တယ္၊ တျခား ကင္ဆာျပန္႔တဲ့ လကၡဏာ ေတြလဲ မရွိေတာ့ ခြဲစိပ္လို႔ အခ်ိန္မွီေသးတယ္ ဆိုၿပီး အလွ်င္အျမန္ ခြဲဖို႔ စီစဥ္ၾက တာပါ။
အသဲမွာ ျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာက အလြန္ျပန္႔လြယ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အသဲ ကင္ဆာ ျဖစ္တယ္လို႔ သိတဲ့ အခ်ိန္မွာ ၉၀% က ခြဲထုတ္လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အသဲက ဒီျပင့္အဂၤါနဲ႔ မတူပါဘူး၊ အသဲရဲ့ ၇ ပံု ၈ ပံုအထိ ခြဲထုတ္လို႔ ရပါတယ္။
တစ္နာရီေလာက္ၾကာေတာ့ ခြဲစိတ္ခန္းထဲ့က ဆရာ၀န္ေတြ ျပံဳးရႊင္စြာ ထြက္လာၾက ပါတယ္။ကင္ဆာလံုး မဟုတ္ဘူးတဲ့။ အမီးဘား၀မ္းကိုက္ပိုး ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ဲဲ ျပည္လံုးတဲ့။ ၀မ္းကိုက္ပိုးရဲ့ျပည္က တျခားျပည္ေတြလို အျဖဴ(၀ါ) အ၀ါေရာင္ျပစ္ျပစ္ မဟုတ္ပါဘူး။ နိုင္ငံျခားကေရးတဲ့ ေဆးစာအုပ္ေတြမွာေတာ့ သူတို႔စားတဲ့ အစာနဲ႔ နိုင္းျပထားပါတယ္။ ျမန္မာအစာနဲ႔ ထင္လြယ္ျမင္လြယ္ေအာင္ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ပံုရည္ႀကီးနဲ႔ တူပါ တယ္။ ညိဳညိဳ ျပစ္ျပစ္ပါ။
(ပံုရည္ႀကီး ႀကိဳက္တဲ့ သူေတြ Sorry ေနာ္၊ က်မလည္း ႀကိဳက္ပါတယ္၊ ရန္ကုန္အျပန္မွာ ၀ယ္ လာရတဲ့ အစားအစာထဲမွာ သူကလည္း မပါမျဖစ္တဲ့ အစာတစ္ခုပါ)။
စိတ္ေရာဂါတဲ့
ေမေမရဲ့ငယ္သူငယ္ခ်င္း ဖါးအံ့က ရန္ကုန္ေရာက္ေနလို႔ ရန္ကုန္မွာေနတဲ့ သူ႔သမီးနဲ႔ အိမ္ကို လာလည္ၾကပါတယ္။ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္ မေတြ႔တာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀-၄၀ ေလာက္ေတာင္ ရွိေနၿပီ ဆိုေတာ့ ေျပာမဆံုးေပါင္ ေတာသံုးေထာင္ပါပဲ။ ေမေမက က်မတို႔ကို သူ႔ သူငယ္ခ်င္းနဲ႔ မိတ္ဆက္ ေပးပါ တယ္။ က်မ ဆရာ၀န္ျဖစ္တယ္ ဆိုတာ သိေတာ့ ေမေမ့သူငယ္ခ်င္းရဲ့ သမီးက သူေရာဂါမ်ားလို႔ ေဆးပင္စင္ ယူလိုက္ရေၾကာင္း။ ႏွလံုးေရာဂါလဲရွိ၊ သားအိမ္လဲမေကာင္းလို႔ လာမဲ့အပတ္မွာ သားအိမ္ ခြဲထုတ္ရမဲ့ အေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ သူ႔ကိုခြဲမဲ့ မီးရပ္နဲ႔သားဖြါး ဆရာ၀န္က က်မရဲ့ သူငယ္ခ်င္း ျဖစ္ ေနတာနဲ႔ သူ႔ေရာဂါ အေျခအေန သိရေအာင္ သူငယ္ခ်င္း ဆီ ခ်က္ခ်င္းဖုန္းဆက္ လိုက္ပါတယ္။
ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ သူငယ္ခ်င္းနဲ႔ တိုက္ရိုက္ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူငယ္ခ်င္းက နင့္အမ်ိဳးက (က်မက လြယ္လြယ္ကူကူ အမ်ိဳးလို႔ ေျပာလိုက္လို႔ပါ) ေျပာရမွာေတာ့ အားနာ တယ္။ (Psycho စိတ္သမားတဲ့ ေဆးေလာကမွာ အနာမရွိအနာရွာၿပီး ေရာဂါထူတဲ့သူ ေတြကို ေပးထား တဲ့နံမည္ပါ)။ အခုလည္း လိုအပ္လို႔ ခြဲတာမဟုတ္ဘူး။ သူက တက်ည္က်ည္နဲ႔ ဟိုကနာတယ္၊ ဒီကနာတယ္ ျဖစ္ေနလို႔ စိတ္ကိုကုတဲ့သေဘာနဲ႔ ခြဲမွာတဲ့။
ဖုန္းဆက္ၿပီးေတာ့က်မလဲ ေတာ္ေတာ္ေဒါကန္သြားတယ္။အလကား ဆရာ၀န္ေတြကို အလုပ္ လာရႈပ္ တယ္ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ စမ္းသပ္ၾကည့္ လိုက္ပါအံုး မယ္ေလ။က်မေသေသခ်ာခ်ာ စမ္းသပ္ၿပီး ေရာဂါမရွိဘူး ဆို တာ ယံုၾကည္ေအာင္ ေျပာနိုင္ရင္ေတာ့ အလကား ခြဲစရာ မလို ေတာ့ဘူးေပါ့။ သူ႔မွာ ႏွလံုးေရာဂါလဲရွိ တယ္ ဆိုေတာ့ မလိုအပ္ပဲ က်န္းမာေရး ပိုထိခိုက္မဲ့ ေမ့ေဆးဒဏ္တို႔၊ ခြဲစိပ္တဲ့ဒဏ္တို႔ မခံရေတာ့ဘူးေပါ့။
ဒါေပမဲ့ က်မ စမ္းသပ္ၾကည့္ေတာ့ သူ တကယ္ပဲ နာေနတာ ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။သူ႔ရဲ့ ညာဘက္ ဗိုလ္ ေနရာ (အသဲေနရာ) က နာေန တာကိုေတြ႔လိုက္ရ ပါ တယ္။ ဒီေနရာကနာရင္ ၀မ္းကိုက္ပိုးေၾကာင့္ အသဲေရာင္တာ ျဖစ္နိုင္ ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ သူ႔ကိုခြဲစိပ္ဖို႔ ခဏရပ္ဆိုင္းထားဖို႔နဲ႔ ၀မ္း၃ ရက္ဆက္တိုက္စစ္ ဖို႔ေျပာ ပါတယ္။ တဆက္ထဲမွာပဲ ဓါတ္ခြဲခန္းက က်မတပည့္ (Technician) ကို ၀မ္းကို ကြန္စင္ထေရရွင္း (Concentration) လုပ္ၿပီး၊ ၀မ္းကိုက္ပိုး ကို ေသေသခ်ာခ်ာရွာဖို႔ ဖုန္းဆက္ ေျပာလိုက္ပါတယ္။
Concentration လုပ္တယ္ ဆိုတာ ၀မ္းထဲမွာ ၀မ္းကိုက္ပိုးနည္းေနရင္ ေတြ႔ဖို႔ အခြင့္ အေရး မ်ားေအာင္ လုပ္တဲ့နည္းပါ။ ပထမ ၀မ္းကို ဆားရည္မွာ ေဖ်ာ္ရပါတယ္၊ ၀မ္းထဲမွာ ပါတဲ့ အဖတ္ေတြ ဖယ္၊ အရည္ၾကည္ကို ယူၿပီး၊ ၀မ္းကိုက္ပိုးေတြ အနယ္ထိုင္ေစတဲ့ စက္ထဲမွာ ထဲ့ လွည့္ရပါတယ္။ ၿပီးမွ ရလာတဲ့ အနယ္ကို မွန္ဘီးလူးေအာက္မွာ ပိုးရွာရတာပါ။
အခုလို ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေရာဂါ ျဖစ္ေနသူရဲ့ ၀မ္းမွာ ၀မ္းကိုက္ပိုး သိပ္ မပါေတာ့ပါဘူး။ ေလာေလာဆယ္ ၀မ္းကိုက္တဲ့ လူနာရဲ့ ၀မ္းမွာေတာ့ ၀မ္းကိုက္ပိုးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါ လို႔ Concentration လုပ္စရာ မလိုပါဘူး။
သာမန္အားျဖင့္ ၀မ္းစစ္တယ္ဆိုတာ ၀မ္းတစ္စက္ကို ဆားရည္ထဲမွာ ေဖ်ာ္ၿပီးအဆ ၅၀၀-၁၀၀၀ ခ်ဲ႔ၿပီး ၾကည့္တာပါ။ ၀မ္းတိုင္းကို Concentration လုပ္မယ္ဆိုရင္ က်န္တဲ့ ဓါတ္ခြဲခန္း အလုပ္ေတြ ၿပီးမွာ မဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ တကယ္လို လို႔ ေတာင္းရင္ေတာ့ လုပ္ေပး ပါတယ္။ ထင္တဲ့အတိုင္း သူ႔၀မ္းမွာ ၀မ္း ကိုက္ပိုး စစ္ပံု ကိုေတြ႔ရပါတယ္။ “အနာသိ ေဆးရွိ ” ဆိုတဲ့အတိုင္း အမီးဘာေဆးနဲ႔ (ႏွလံုးမွာ အေပါက္ ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါကလြဲရင္) လံုး၀ေကာင္း သြားပါ တယ္။ Psycho စိတ္သမားလို႔ အေခၚခံရတဲ့ ဘ၀ကလဲ ကၽြတ္လြတ္သြားပါတယ္။ သူ႔သားေတြ ရွိရာ စကၤပူကိုေတာင္ သြားလည္ ေနၿပီတဲ့။
ကိုယ့္ေရာဂါကိုကၽြမ္းက်င္စြာကုသနိုင္မဲ့ဆရာ၀န္ေရြးတတ္ပါေစ
က်မေနာက္ဆံုးႏွစ္ ေဆးေက်ာင္းသူဘ၀၊ ညႀကီးမင္းႀကီး တံခါးလာေခါက္လို႔ ဖြင့္ၾကည့္ လိုက္ေတာ့။ မအူပင္ၿမိဳ႔က ေဆြနီးမ်ိဳးစပ္ မိသားစု ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့တစ္ဦးတည္းေသာသားေလး အေရးေပၚ ေဆးရံုတင္ရတဲ့အေၾကာင္း။ အေျခအေနမေကာင္းလို႔ ညတြင္းခ်င္းခြဲမယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း။ လိုက္ၾကည့္ ေပးဖို႔ အားကိုးတစ္ႀကီးနဲ႔ ေျပာၾကပါတယ္။က်မလဲ ကမမ္းကတမ္း အ၀တ္အစားလဲၿပီး လူနာတင္ထားရာ ေဆးရံုႀကီးကို လိုက္ခဲ့ပါတယ္။
အဆင္သင့္ခ်င္ေတာ့ ခြဲမဲ့ဆရာ၀န္ႀကီးက အသင္အျပေရာ၊ ခြဲစိပ္တဲ့ေနရာမွာေရာ အလြန္ ေတာ္တဲ့ က်မရဲ့ဆရာ ပေရာဖက္ဆာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဆရာ့ထံမွာ အမ်ိဳးကို ခြဲစိတ္တဲ့ အခါ ခြဲခန္းထဲ၀င္ၾကည့္ခြင့္ ေပးဖို႔ ေတာင္ပန္ၿပီး၊အျပင္က ေစာင့္ေနတဲ့ မိသားစုကိုလည္း စိတ္မပူဖို႔၊ ျမန္မာျပည္မွာ အေတာ္ဆံုး ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ႀကီး ကိုယ္တိုင္ ခြဲမွာျဖစ္ေၾကာင္း အားေပးၿပီး၊ ခြဲစိတ္ခန္းထဲ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
လူနာက အသက္၂၅ ႏွစ္သာ ရွိေသးတဲ့ လူရြယ္တစ္ေယာက္ပါ၊လာမဲ့အပတ္ မွာလည္း သိပၸံပညာဘြဲ႔ ယူမဲ့ ေခတ္ပညာတတ္ တစ္ေယာက္ပါ။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ေရာဂါအေျခအေနက ေသေရး ရွင္ေရး မခြဲရင္ ျပစ္လိုက္ရမွာမို႔ ရလိုရျငား စြန္႔ၿပီးအေရးေပၚခြဲရတာပါ။
ဗိုလ္ဖြင့္လိုက္တာနဲ႔ ဗိုလ္ထဲမွာ ျမင္မေကာင္းရႈမေကာင္း အူအနာေတြက ေပါက္ထြက္ ေနပါတယ္။ မ်ားလွတဲ့ အူေပါက္ေတြကို ဘယ္လိုမွ ပိတ္လို႔မျဖစ္နိုင္ (အူအသားေတြ ရိေနပါ တယ္) တာနဲ႔ အနာေတြ ရွိတဲ့ အူမႀကီးတစ္ခုလံုးျဖတ္ထုတ္ၿပီး၊ က်န္တဲ့အူႏွစ္စကို ျပန္ဆက္၊ ဗိုလ္နံရံ ေဘးမွာ ၀မ္းထြက္ဖို႔ အေပါက္ ေဖါက္၊ ညစ္ပတ္ေနတဲ့ ဗိုလ္ကို သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ၿပီး ဗိုလ္ျပန္ပိတ္ လိုက္ပါတယ္။ ဆရာက ေျပာပါတယ္၊ မင္းလူနာ ၄၈ နာရီေက်ာ္ရင္ေတာ့ ငါတို႔ ခြဲတာ ေအာင္ျမင္ပါလိမ့္မယ္တဲ့။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္တစ္ေန႔ ၂၄ နာရီ အတြင္းပဲ လူနာေသဆံုး သြားပါတယ္။
လူနာ့အူေတြကို ေဖါက္ျပစ္တဲ့ တရားခံကေတာ့ အမီးဘာပိုးပါပဲ။ ဒီေလာက္ အေျခ အေန ဆိုးတဲ့အထိ ျဖစ္ရေအာင္ ဘယ္ဆရာ၀န္နဲ႔မွ မျပ ဘူးလား ဆိုေတာ့။ ျပပါတယ္တဲ့ ရန္ကုန္ကနံမည္ႀကီး ခြဲစိပ္ဆရာ၀န္ တစ္ဦးနဲ႔ ျပသေၾကာင္း။ အဲ့ဒီဆရာ၀န္ႀကီးဆီမွာ ျပထား တဲ့စာအုပ္ကို ေပးပါတယ္။ အျပင္ကိုယ္ပိုင္ ေဆးခန္းမွာ ျပထားတဲ့ စာအုပ္ငယ္ေလးထဲမွာ။
၀မ္းသြားလွ်င္ စအို၀န္က်င္ကနာလို႔ လာျပေၾကာင္း။ ဒီလိုေရာဂါ လကၡဏာ ျဖစ္ေစတဲ့ ဘုရင္ ဂ်ီနာ (Anal fistula and Anal abscess) တစ္ခုမွ မေတြ႔ေၾကာင္းေရးထားၿပီး အနာသက္သာ ေစတဲ့ ေဆးတစ္ခ်ိဳ႔ ေပး ထားပါတယ္။ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ ေသြး၊ဆီး၊၀မ္း စစ္ထားတဲ့အေျဖစာရြက္ေတြ လဲ ပါ ပါတယ္။ ဓါတ္ခြဲခန္း စစ္ခ်က္ေတြ အားလံုး ေကာင္းပါတယ္။ ေသြးအားနည္းတာ၊ဆီးပိုး၀င္ တာ၊ဆီးခ်ိဳတို႔၊ ဆီးထဲမွာ အသားဓါတ္ပါ တာတို႔၊ ၀မ္းမွာေသြးပါတာတို႔ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၀မ္းမွာ အမီးဘားပိုးစစ္ပံု ရွိေၾကာင္း ေရးထားပါတယ္။
ခြဲစိပ္ဆရာ၀န္ႀကီးက သူ႔လူနာ ေသြးထြက္မထြက္ကိုပဲ ဂရုစိုက္ၿပီး၊ အမီးဘားပိုးစစ္ပံုက သူ႔ လူနာကို ဒုကၡမေပးနိုင္ဘူးဆိုၿပီး သိပ္အေရးမထားခဲ့ဟန္ တူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမီးဘားပိုး စစ္ပံု က အမီးဘား ပိုးဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံုက ျဖစ္လာတယ္ ဆိုတာ ေမ့သြားဟန္တူပါတယ္။
နံမည္ႀကီးဆရာ၀န္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေလာဘရဲ့ သားေကာင္ေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီး၊ လာသမွ် လူနာေတြအကုန္ ၾကည့္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူဟာ စက္မဟုတ္ပါဘူး။၂၄ နာရီ ခိုင္း လို႔ မရပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ေအးေအးေဆးေဆး ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားရမဲ့ ေဆးကုသမႈ မ်ိဳးေတြမွာ အခိ်န္ေပး သင့္ပါတယ္။ နိုင္ငံျခားမွာသာဆိုရင္ လူနာက တရားစြဲလို႔ သူတစ္သက္ လံုး ရွာထားတဲ့စီးပြါးေတြ ကုန္ရမွာပါ။
တစ္ခါက နားႏွေခါင္းအထူးကုဆရာ၀န္ႀကီးဦးသိန္းေမာင္ကေျပာဘူးပါတယ္။ အထူးကု (Specialist) ဆိုလို႔ သိပ္အထင္မႀကီးနဲ႔တဲ့ အမ်ားႀကီး မသိေတာ့ပဲ နည္းနည္းေလး သိသြား တာကို ေျပာတာတဲ့။ ဟုတ္ပါတယ္။ကိုယ္ခႏၶာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု (၀ါ) ပညာရပ္တစ္ခုကို အေသးစိပ္ သိသြားေပမဲ့ လူကိုယ္ ခႏၶာတစ္ခုလံုး (General) ကို သိတာေတာ့ နည္းသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လူနာ အေနနဲ႔ အထူးကုဆီ တန္းၿပီး သြားမျပပဲ၊ပထမဦးဆံုး အေထြေထြ ေရာဂါကု (Generalist) ကိုအ ရင္ျပသင့္ပါ တယ္။
ခက္တာကျမန္မာနိုင္ငံမွာ မၾကြားသင့္တဲ့ ေနရာ ေတြမွာ ၾကြားၾကပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ရင္ ဘယ္ နံမည္ႀကီး၊ ဘယ္နိုင္ငံ ျပန္ဆရာ၀န္ႀကီးနဲ႔ျပတဲ့အေၾကာင္း၊ ဘယ္နိုင္ငံက ေဆးကို နိုင္ငံျခားကမွာ ေသာက္ေၾကာင္းဆိုတာေတြကို ၀မ္းသာအားရ ဂုဏ္ယူေျပာေနၾကတာကို အ့့ံၾသ စြာေတြ႔ရတာပါပဲ။
ျပင္သစ္နိုင္ငံမွာ အေရျပားေရာဂါ၊ မီးရပ္နဲ႔သားဖြါးေရာဂါ၊ မ်က္စိေရာဂါ၊ ေတြက လြဲရင္ မိမိျပေနက် အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ရဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔ အထူးကု ဆရာ၀န္ေတြကိုျပမွ ေဆးကုသမႈ ကုန္က်စရိတ္ကို အစိုးရက ျပန္ေပးပါတယ္။ ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ ကိုယ္သြားျပရင္ မေပးပါဘူး။
အဆေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာခ်ဲ႔ထားတဲ့အီးလက္ထရြန္မွန္ဘီးလူး(Electron microscope)ေအာက္ မွာေတြ႔ရတဲ့ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစတဲ့ အမီးဘာ ၀မ္းကိုက္ပိုး ဗယ္ဂ်ီေတတစ္ပံု (Amoeba vegetative form)။
အဆတစ္ေထာင္ခ်ဲ႔မွန္ဘီးလူး(microscope) ေအာက္မွာေတြ႔ရတဲ့ လူတစ္ဦးမွ တစ္ဦး သို႔ေရာဂါကူးဆက္ေစတဲ့အမီးဘာ၀မ္းကိုက္ပိုး စစ္ပံု (Amoeba cyst form) ။
ေနာက္အေရးႀကီးတဲ့ ၀မ္းစစ္ရျခင္း အေၾကာင္းကေတာ့ အစာအိမ္အနာက ေသြးထြက္မထြက္ သိေအာင္လုိ႔ပါ။ ဒီေရာဂါမွာလည္း ေသြးေဟာင္းေတြ႔ဖို႔ အခြင့္အေရးပိုမ်ားေအာင္ ၃ ရက္ ဆက္စစ္တာ ေကာင္းပါတယ္။ေသြးေဟာင္းဆိုတာ အစာအိမ္ထဲကထြက္လာတဲ့ ေသြးကို ဆိုလိုတာပါ။ အစာအိမ္ထဲမွာ အက္စစ္ရည္ေတြရွိတာမို႔ ေသြးဟာ နဂိုအနီေရာင္ မဟုတ္ေတာ့ ပါဘူး။ ညိဳပုပ္ပုပ္ျဖစ္သြားပါၿပီ၊ ေသြးေဟာင္း သိပ္မ်ားရင္ေတာ့ ကပ္တရာစီး လိုမည္းၿပီး စီးကပ္ ေနပါတယ္။ အစာအိမ္အနာရွိေနသူမ်ား ၀မ္းကို သတိထားၾကည့္သင့္ပါတယ္။ ကိုယ့္၀မ္းက ကပ္တရာစီးလို မည္းၿပီး စီးကပ္ေနတယ္ဆိုရင္ ဆရာ၀န္ နဲ႔ အျမန္ျပ သင့္ပါ တယ္။ (မွတ္ခ်က္ သံဓါတ္ပါေသာ ေဆးမ်ားစားေနလွ်င္လည္း ၀မ္းမည္းမည္း ေတြ သြားပါတယ္)
အက္စစ္မထိတဲ့ေနရာေတြက ေသြးထြက္တယ္ဆိုရင္ ေသြးအေရာင္အတိုင္း နီပါတယ္။ ဥပမာ၊ အူမကေသြးထြက္တာ၊ လိပ္ေခါင္း ကေသြးထြက္တာမ်ိဳး။
ကိုယ့္၀မ္းကို စြန္႔ၿပီးရင္ ျပန္ၾကည့္ၿပီး အသုဘကိုယ္ ဆိုတာ သတိသံေ၀ဂ ယူဖို႔ ျမတ္ ဘုရားက သားရဟန္းတို႔အား မိန္႔မွာေတာ္မူ တယ္လို႔ မွတ္သားဖူးပါတယ္။ ကိုယ့္မစင္ကို ျပန္ ၾကည့္ရင္ ေလာကီေရာ၊ ေလာကုတၱရာေရာ အက်ိဳးမ်ားတာမို႔ ဘုရားသားေတာ္မ်ား သာမက လူ၀တ္ ေၾကာင္ေတြလဲၾကည့္သင့္ပါ တယ္။
အသုဘ ဘာ၀နာ (ေရအိမ္တက္) ရ႒ပါလ။
မေန႔ကအစာ၊မနက္မွာ၊ဖ်စ္ညွစ္ထြက္လို႔လာ၊
အဆင္းလဲပ်က္၊အနံ႔ပ်က္၊အားလံုးပ်က္သည္သာ၊
အညစ္ အစို႔၊နံေဟာင္သလို၊အန္ပ်ိဳ႕ခ်င္စရာ၊
လက္ဖ်ားႏွင့္ပင္မထိခ်င္၊ထိလွ်င္၊ေဆးေၾကာကာ၊
ရႊံစရာဖံု၊တစ္ကိုယ္လံုး၊မစင္တံုးႀကီးမွာ၊
အေကာင္းမရွိ၊ဗလာအတိ၊နတၳိခ်စ္စရာ၊
ဓါတ္ ရုပ္ေလးပါး၊ခြါ ၍ထား၊အသားအရိုးေလးပံုပါ၊
ေလးပံုတစ္စု၊ဖယ္ ၍ရႈ၊တစ္ခုမက်န္ပါ၊
ဘာမွမက်န္၊ရုပ္ႏွင့္နာမ္၊စြန္႔ရန္သင့္သည္သာ။
က်မ္းကိုး။
၁။မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးေျဖၾကားေတာ္မူေသာဘ၀ျပႆနာ။
၂။မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏တရားေတာ္မ်ား။
Tuesday, June 19, 2012
ေကာ္ေဇာအနီေရာင္။
အေမရိကန္နိုင္ငံ Alaska၊ Politician မိသားစုမွ အသက္ ၃၆ ႏွစ္ရွိ Dudy တစ္ေယာက္ သူမ သြားေနၾက ေဟာ္တယ္ဘားသို႔ ေရာက္လာပါတယ္။ သူမမွာ ေငြတစ္ထပ္ႀကီးပါတဲ့အျပင္ Hawaii ကို သြားဖို႔ေလယဥ္လက္မွတ္လည္းပါ ပါတယ္။ ဘားမွာ ေသာက္ေနစဥ္။ ဟိုတယ္မွ ေယာက်္ားတစ္ေယာက္ ဆင္းလာၿပီး Dudy ႏွင့္အတူတူေသာက္ၾကပါတယ္။ ထိုေနာက္ ႏွစ္ ေယာက္သား ထိုလူ၏ဟိုတယ္ခန္းသို႔ တက္သြားၾကပါတယ္။ ခဏအၾကာမွာ Dudy တစ္ ေယာက္တည္း ဆင္းလာၿပီး တက္စီျဖင့္ ဟိုတယ္မွ ထြက္ သြားပါတယ္။ ဒီေနာက္ပိုင္း Dudy ေပ်ာက္ဆံုးေနပါ တယ္။ Dudy အေမက Dudy မဆက္သြယ္တာ ၂ ပတ္ အၾကာမွာ Dudy ေပ်ာက္ဆံုးေၾကာင္း ပုလိပ္ထံတိုင္တန္းပါတယ္။
Dudy ႏွင့္ ဘားမွာေတြ႔ခဲ့ေသာသူအားစံုစမ္းရာ ထိုလူအေနနဲ႔ နံမယ္အတုေပးထားၿပီး လက္ငင္း ေငြ ေျခခဲ့သျဖင့္ ၎ မည္သူမည္၀ါျဖစ္သည္ကိုစံုစမ္းမရျဖစ္ေနပါတယ္။
တက္စီသမားမ်ားအား စံုစမ္းရာ Dudy ကို မွတ္မိသူမရွိပါ။ ေလယဥ္ဌာနတြင္ စံုစမ္း သည့္အခါ Dudy ေလယဥ္စီးခဲ့ျခင္းမရွိပါ။ Dudy မေပ်ာက္ဆံုးခင္က Karl Brown ႏွင့္ ၉ လ ၾကာအတူေနထိုင္ခဲ့ၾက ပါတယ္။ Dudy က ၎၏မိခင္အား Karl Brown သည္တစ္ခါတစ္ရံ အၾကမ္းဖက္တတ္ေၾကာင္း။ ၎ အေနျဖင့္ Hawaii သို႔သြားေရာက္၍ ဘ၀သစ္စ မည္ဟုေျပာ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဘားသမားက Dudy က ေလယဥ္မစီးခင္ အိမ္ျပန္ ပစၥည္းမ်ားယူအံုးမယ္ဟု ေျပာဆို ခဲ့တဲ့အတြက္ စံုေထာက္မ်ား Karl Brown ၏အိမ္အားသြားေရာက္စစ္ေဆးရာ Karl Brown က Dudy အေနနဲ႔ ဒီၿမိဳ႔မွာ မေပ်ာ္ေတာ့သျဖင့္ ထြက္ သြားၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုပါ တယ္။
ဒီလိုနဲ႔ ၂လခန္႔ၾကာခဲ့ပါတယ္။ ဘာသတင္းမွ ထူးမလာပါဘူး။ တစ္ေန႔မွာ Dudy ေနာက္ဆံုးသြားခဲ့တဲ့ ဘားရဲ့ ၃၀၀ km မွာ မိသားစု တစ္စု Pick nick ထြက္ရာက ခေလးမ်ား ေတာစပ္တြင္ အ၀တ္ျဖင့္ ထုတ္ထား ေသာ ပုပ္ပြေနသည့္ မိန္းမ အေလာင္း တစ္ေလာင္း ေတြ႔ ခဲ့ၾကပါတယ္။
ပုပ္ပြေနသည့္ အေလာင္းျဖစ္တာမို႔ အေလာင္းမွာထင္က်န္ေနတတ္တဲ့လက္ေဗြရာမ်ား၊ DNA မ်ားလည္း ပ်က္စီးကုန္ပါၿပီ။ အေလာင္းရဲ့ေခါင္းတစ္ျခမ္းမွာေတာ့ ပစၥည္း တံုးတံုးတစ္ခုနဲ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အရိုက္ခံထားရတဲ့ ဒါဏ္ရာရွိေနပါတယ္။ အေလာင္းဟာ Dudy ကဲ့သို႔ ၁.၅ မီတာရွည္ၿပီး၊ နီညိုေရာင္ဆံပင္ အတို ရွိပါတယ္။
ယခုအမႈမွာ၊ ဘာလက္နက္၊ဘာမ်က္ျမင္သက္ေသ၊ လက္ေဗြရာ၊ DNA စတဲ့ သိပၸံ ဆိုင္ရာ သက္ေသမ်ားလည္းမရွိပါဘူး။ အေလာင္းကို အ၀တ္ျဖဴနဲ႔ထုပ္ထားပါတယ္။ အဲ့ဒီ အ၀တ္ျဖဴက အိပ္ရာခင္း နဲ႔တူပါတယ္။ အိပ္ရာခင္းေတာင္ ရိုးရိုး မဟုတ္ပါဘူး။ ဟိုတယ္ ေတြ မွာသံုးေလ့ရွိတဲ့ အနီ၊ အျပာ၊ အ၀ါ စတဲ့ အစင္းေတြပါတဲ့အိပ္ရာခင္းမ်ိဳးပါ။ အိပ္ရာခင္း ခ်ဳပ္လုပ္ ရာဌာနကိုသြားေရာက္စံုစမ္းတဲ့အခါ ဟိုတယ္မ်ား ဟာ သူတို႔ရဲ့အိပ္ရာခင္းမ်ားကို အစင္းရဲ့ အေရာင္မ်ားနဲ႔သတ္မွတ္ထားတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ အခုေတြ႔ရတဲ့ အ၀ါေရာင္အစင္း ရွိတဲ့ အိပ္ရာခင္းဟာ ၿမိဳ႔လည္က ေဟာ္တယ္တစ္ခုတည္းက သံုးတဲ့အိပ္ရာခင္းျဖစ္ေနပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဟာ္တယ္က ဘယ္သူကမွ Dudy ကိုသတိမထားမိၾကပါဘူး။
အိပ္ရာခင္းကိုထပ္မံစစ္ေဆးတဲ့အခါ အနီေရာင္ခ်ည္ တစ္ခ်ိဳ႔ၿငိေနတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ဒီခ်ည္ေတြဟာ polyester လို႔ေခၚတဲ့ ခ်ည္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ေကာ္ေဇာမ်ားရက္လုပ္ရာမွာ အသံုးျပဳပါတယ္။ စံုေထာက္မ်ား သတိထားမိတာက Karl Brown ရဲ့အိမ္ကိုသြားေရာက္ စစ္ ေဆးစဥ္က Karl Brown ရဲ့အိမ္ေရွ႔ အမိႈက္ပံုမွာ ေကာ္ေဇာအနီေရာင္ပစ္ထားတာကို ေတြ႔ခဲ့ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Karl Brown ဆီကိုထပ္မံသြား ေရာက္ခဲ့ ပါတယ္။ ပစ္ထားတဲ့ ေကာ္ေဇာ အနီေရာင္ မရွိေတာ့ပါ။ Karl Brown ရဲ့အိမ္မွာေကာ္ေဇာ လိမ္ေမာ္ေရာင္ ခင္းထားပါတယ္။ Karl Brown ကိုေမးျမန္းတဲ့အခါမွာ အရင္ေကာ္ေဇာကေဟာင္းႏြမ္းစုပ္ျပတ္ေနလို႔ အသစ္ လဲလိုက္ ေၾကာင္းေျပာပါတယ္။ ဘယ္တုန္းကလဲခဲ့ သလဲလို႔ေမးတဲ့အခါ Dudy ထြက္မသြားခင္က Dudy မႀကိဳက္လို႔ လဲခဲ့တယ္လို႔အစစ္ခံပါတယ္။ Karl Brown ရဲ့အိမ္မွာ ေကာ္ေဇာအသစ္ေျပာင္းသြားတာက လြဲရင္၊ ဘာေသြးစြန္းတာ၊ ခိုက္ရန္ျဖစ္ထားတဲ့ လကၡဏာမ်ားမရွိတဲ့အတြက္ စံုေထာက္ မ်ားအေနနဲ႔ Karl Brown ရဲ့အိမ္ကိုရွာေဖြခြင့္ ၀ါရမ္းမရခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီအမႈကို ကိုင္တဲ့ စံုေထာက္က Karl Brown ကို မသကၤာပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ပတ္တေရာင္းလွည့္တဲ့ ပုလိပ္မ်ားကို Karl Brown ရဲ့အိမ္ေရွ႔ကိုအနည္းဆံုး တစ္လတစ္ခါ ေလာက္ျဖတ္ႀကည့္ရန္ မွာထားခဲ့ ပါ တယ္။ ေစာင့္ရက်ိဳးနပ္ပါၿပီး။ ၆လ အၾကာမွာ Karl Brown ရဲ့အိမ္ကို ေရာင္းမဲ့စာတမ္း ကပ္ထား တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေရာင္းမဲ့အိမ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ ရွာေဖြ ၀ါရမ္းမလိုပဲ ရွာနိုင္ပါတယ္။
စံုေထာက္မ်ားအိမ္ကိုအေသးစိတ္ရွာေဖြတဲ့အခါမွာ လိမ္ေမာ္ေရာင္ ေကာ္ေဇာ ေအာက္ ကသံေခ်ာင္းမွာ ၿငိက်န္ေနတဲ့ အနီေရာင္ေကာ္ေဇာေဟာင္းမွခ်ည္စ အနည္းငယ္ေတြ႔ပါတယ္။ အဲ့ဒီခ်ည္စေတြကို ယူၿပီး polyester ကၽြမ္းက်င္သူထံပို႔လိုက္ပါတယ္။ polyester ခ်ည္မွ်င္ တိုင္းမွာ တိက်တဲ့ (Characteristic melting point) အရည္ေပ်ာ္မွတ္ရွိပါတယ္။ အရည္ေပ်ာ္ မွတ္တူရင္ ခ်ည္တစ္မ်ိဳးထဲလို႔ ေျပာနိုင္ပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ လူတစ္ေယာက္ထဲရဲ့ DNA လိုပါပဲ။ ထင္တဲ့အတိုင္း Karl Brown ရဲ့အိမ္က အနီေရာင္ polyester ခ်ည္မွ်င္နဲ႔ Dudy အေလာင္းကိုထုပ္ထားတဲ့ အိပ္ရာခင္းမွာ ကပ္ေနတဲ့ အနီေရာင္ polyester ခ်ည္မွ်င္တို႔ ဟာ တစ္မ်ိဳးထဲပါ။
ေနာက္စံုစမ္းရရွိတာက Karl Brown ဟာ Dudy အေလာင္းကိုထုပ္ထားတဲ့ အိပ္ရာခင္း သံုးတဲ့ ေဟာ္တယ္မွာအလုပ္လုပ္ပါတယ္။ Karl Brown အေနနဲ႔ အိပ္ရာခင္းကို ေဟာ္တယ္ က ခိုးယူခဲ့တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒီအမႈမွာ မထင္မွတ္တဲ့ အေသးအမႊား အေပၚစားေကာ္ေဇာက ခ်ည္မွ်င္ေလးက လူသတ္တရားခံကိုေဖၚထုတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ Karl Brown ဟာ Dudy သူ႔ကိုထားခဲ့တာ ကို လက္မခံ နိုင္ လို႔ Dudy အိမ္ျပန္ၿပီး ပစၥည္းေတြသိမ္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ေနာက္က ရိုက္သတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ အေလာင္းကို သြားပစ္ထားခဲ့တယ္လို႔ စံုေထာက္မ်ားကယူဆပါတယ္။
NT1 မွ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဂၽြန္လ ၁၆ ရက္ မွာတင္ဆက္ခဲ့တဲ့ impossibles investigation series မွ ဇတ္လမ္းအားသင့္ေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ပါတယ္။
Friday, June 15, 2012
အစိမ္းေရာင္ေရႊ (Golden Green)
စိမ္းေရာင္ေရႊဆိုလို႔ ျမေတြ၊ ေက်ာက္စိမ္းေတြကိုဆိုလိုျခင္းမဟုတ္ပါ။ အံ့ၾသဖြယ္ရာ
ကြမ္းရြက္ရဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔အာဟာရတန္ဖိုးကိုေခတ္မွီနည္းမ်ားျဖင့္သုေတသနျပဳေတြ႔ရွိ
တဲ့အတြက္ အိႏၵိယနိုင္ငံအစားအေသာက္နဲ႔စိုက္ပ်ိဳးေရးဌာနမွ အစိမ္းေရာင္ေရႊ လို႔တင္စားမွဲ႔ေခၚလိုက္တာပါ။
ကြမ္းရြက္ရဲ့ေဆးဖက္၀င္ပံုေတြကို ျမန္မာတိုင္းရင္းေဆးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ က်မငယ္ငယ္က ေခ်ာင္းဆိုးတိုင္း ကြမ္းရြက္ျပဳပ္ရည္ေသာက္ခဲ့ရပါတယ္။ ညီမေလးေတြ ေနေကာင္းခါစမွ ကြမ္းရြက္ျပဳပ္ရည္နဲ႔ေမေမေရခ်ိဳးေပးတာေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ တူေလးငယ္ငယ္ကလည္း ၀မ္းခ်ဳပ္ေလ့ရွိတာမို႔ ကြမ္းရိုးနဲ႔ ခ်ဴေပးတာေတြ႔ပါတယ္။
စာေရးဆရာသာဂဒိုးရဲ့စူလာနဖာ စာအုပ္မွာမ်က္စိအားနည္းတာ၊နားေလးတာေတြကို
ကြမ္းရြက္နဲ႔ကုသနည္းေတြ၊ ၎ကိုယ္တိုင္ ဟတ္အတက္ (heart attack) ရတဲ့အခါ အလြယ္ တကူရွိေနတဲ့ ကြမ္းရြက္ကိုပဲ ႏွလံုးေနရာမွာ ကပ္ထားျခင္းျဖင့္ သက္သာရာရ ခဲ့ ေၾကာင္းမ်ား ေရးထား ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြမ္းရြက္မွာဘာေတြရွိလို႔ ဒီေရာဂါေတြေပ်ာက္ရတာလဲ။ တိုက္ဆိုင္မႈလား၊ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြေပၚေပါက္လာပါတယ္။ဒီေမးခြန္းေတြကို ေျဖနိုင္မဲ့ ေခတ္မွီ သုေတသနျပဳ ခ်က္မ်ား ေၾကာင့္ သိပၸံနည္းက်က်ေျဖနိုင္ပါၿပီ။
လပ္ဆပ္ေသာကြမ္းရြက္တြင္ပါ၀င္ေသာအာဟာရဓါတ္မ်ား။
၁။ ေရ ၈၅-၉၀%။
၂။ အသားဓါတ္ (Protein) ၃-၃.၅%။
၃။ အဆီ (Fat) ၀.၄ -၁.၀%။
၄။ သတၳဳဓါတ္ (Minerals) ၂.၃-၃.၃%။
၅။ အမွ်င္ဓါတ္ (Fibre) ၂.၃%။
၆။ အစိမ္းေရာင္ဓါတ္ (Chlorophyll) ၀.၀၁-၀.၂၅%။
၇။ ကဆီဓါတ္ (Carbohydrate) ၀.၅-၆.၁%။
၈။ ဗီတာမင္ ေအ ၁.၉-၂.၉ mg/100g။
၉။ ဗီတာမင္ စီ ၀.၀၀၅-၀.၀၁%။
၁၀။ ဗီတာမင္ ဘီ ၁ (Thiamine) ၁၀-၇၀ mg/100g။
၁၁။ ဗီတာမင္ ဘီ ၂ (Riboflavin) ၁.၉-၃.၀ mg/100g။
၁၂။ ဗီတာမင္ ဘီ ၃ (Nicotinic acid) ၀.63-၀.၈၉ mg/100g။
၁၃။ Astringent (Tannin) ၀.၁-၁.၃%။
၁၄။ Nitrogen ၂-၇%။
၁၅။ Phosphorus ၀.၀၅-၀.၆%
၁၆။ Potassium ၁.၂-၄.၆%
၁၇။ Calcium ၀.၂-၀.၅%
၁၈။ Iron ၀.၀၀၅-၀.၀၀၈%
၁၉။ Iodine ၃.၄ mg/100g။
၂၀။ Essential oil ၀.၀၈-၀.၂%
၂၁။ Energy ၄.၄ Kcal/100gm၊
ကြမ္းရြက္ရဲ့အာဟာရတန္ဖိုးမ်ား။
Diastase and catalase ကဲ့သို႔ေသာ ကဆီဓါတ္ကို ေျခဖ်က္သည့္ enzyme အင္ဇိုင္းမ်ားပါ၀င္ပါတယ္။ ၃။ လူေတြအတြက္မရွိမျဖစ္လိုအပ္ေသာ (essential amino acids) အားလံုး နီးပါး ပါ၀င္ ပါတယ္။ Lysine.Histidine နဲ႔ Arginine ကေတာ့ အနည္းငယ္မွ်သာပါ၀င္ ပါတယ္။ ၄။ Bacteria ပိုးမ်ားကိုေသေစသည့္ (anti-bacterial property) သတၱိရွိပါတယ္။ ၅။ သံေကာင္မ်ားကိုေသေစသည့္ (anti-protozoan property) သတၱိရွိပါတယ္။ ၆။.ေရာဂါျဖစ္ေစေသာမိႈမ်ားကိုေသေစသည့္ (anti-fungal property) သတၱိရွိပါတယ္။
၇။ ျငင္သာေသာ လံႈေဆာ္ေသာ (၀ါ) အားေပးေသာသတၱိ (mild stimulant effect) ရွိပါတယ္။
၈။ Aspirin သတၱိရွိပါတယ္။
၉။ Cooling property ေအးျမေသာသတၱိရွိပါတယ္။
၁၀။ အေရာင္သက္သာေစေသာသတၱိ (Anti-inflammatory) ရွိပါတယ္။
၁၁။ ကိုယ္မွာရွိတဲ့ အသက္ရွင္ဖို႔လိုအပ္တဲ့ အလုပ္မ်ား ဥပမာ ႏွလံုးခုန္ျခင္း၊ အသက္ရႈျခင္း စသည္တို႔ကို လိုအပ္သလိုထိမ္းခ်ဳပ္ေသာအာရံုေၾကာမ်ားကိုလႈံေဆာ္ေသာသတၱိရွိပါတယ္
(stimulation of sympathetic autoimmune system)။
၁၂။ ဆီးသြားေစျခင္းသတၱိ (Diuretic effect) ရွိပါတယ္။
၁။.ခံတြင္းနံ႔ေကာင္းျခင္း။ (bad breath) ခံတြင္းနံဆိုးရတာဟာ ပါးစပ္မွာ ရွိတဲ့ စားကၽြင္း စာက်န္ေတြမွာေပါက္ဖြါးတဲ့ပိုးေတြေၾကာင့္ပါ။ ကြမ္းရြက္ရဲ့ mild stimulant effect ေၾကာင့္
တံေတြးမ်ားထြက္ေစပါတယ္။ တံေတြးကပိုးေတြကိုသတ္ပါတယ္။ ထိုအျပင္ကြမ္းရြက္ရဲ့ anti-bacteria effect ေၾကာင့္လည္းပါးစပ္ထဲကပိုမႊားေတြေသပါတယ္။
၂။.အနာမ်ား၊ျပည္တည္နာမ်ား (boils and abscesses ) ျဖစ္ရတာ bacteria ပိုးေတြေၾကာင့္ ပါ။ ဒါေၾကာင့္ anti-bacteria & astringent သတၱိရွိတဲ့ ကြမ္းရြက္ကို ေပ်ာ့သြားေအာင္အနည္း ငယ္အပူေပးၿပီး ၾကက္ဆူဆီႏွင့္သုတ္၍ အနာေပၚကပ္ေပးပါ။ ကြမ္းရြက္ကို နာရီအနည္းငယ္ ျခား၍ လဲလွဲေပးပါ။ ညအိပ္သည့္အခါကပ္ထားၿပီး မနက္တြင္လဲလွဲေပးပါ။ အနာျပည္ ေပါက္ သြားပါ လိမ့္မယ္။
၃။ သြားဖံုေရာင္ျခင္း (swelling of gum & conjunctivitis) ဟာ ဗီတာမင္စီဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ ရာက စၿပီး ေနာက္ပိုင္း ပါးစပ္မွာရွိတဲ့ပိုးမႊားေတြေၾကာင့္အနာေတြျဖစ္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ကြမ္းရြက္ ၀ါး ျခင္းျဖင့္ ကြမ္းရြက္မွာပါတဲ့ ဗီတာမင္စီနဲ႔ ပိုးသတ္နိုင္တဲ့သတၱိေတြေၾကာင့္ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္း ေစတာျဖစ္ပါတယ္။
၄။ ရင္သာေရာင္ျခင္း (mastitis) ဟာ နို႔တိုက္ေသာမိခင္မ်ားမွာ ရင္သားမွာနို႔ေတြ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္စုမိၿပီး bacteria ေခၚတဲ့ ပိုးေတြ ပြါးမ်ားတာ ေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။ ကြမ္းရြက္ကို ဆီသုတ္ၿပီး ရင္သားေပၚကပ္ေပးပါက ႏို႔ထြက္ေကာင္းေစျခင္းႏွင့္ ကြမ္းရြက္ရဲ့ ပိုးသတ္ သတၱိ ေၾကာင့္ ရင္သာေရာင္ျခင္းႏွင့္ ရင္သားျပည္တည္ျခင္းကိုကာကြယ္နိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
၅။ နားရိုးေရာင္ျခင္း (mastoiditis) ဟာလည္း bacteria ေခၚတဲ့ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။
၆။ အျဖဴဆင္းျခင္း( leucorrhoea) ဟာ bacteria ေခၚတဲ့ ပိုးမ်ား fungus ေခၚတဲ့ ပိုးမ်ား protozoa ေခၚတဲ့ ပိုးမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။ ကြမ္းရြက္မွာ ဒီပိုးသံုးမ်ိဳးလံုးကိုသတ္နိုင္တဲ့ အာနိသင္ေတြရွိပါတယ္။
၇။ ေပြးေရာဂါ (ringworm) ဆိုတာ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ မိႈေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ကြမ္းရြက္မွာ ေရာဂါမိႈကိုသတ္နိုင္တဲ့ သတၱိေတြပါ ပါတယ္။
၈။ ထိခိုက္၊ရွနာျခင္း (abrasion၊ cuts and injuries etc) မ်ားဟာ သဘာ၀အရ အနာ က်က္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အနာကိုပိုးေတြ၀င္ရင္ေတာ့ အနာမက်က္ပဲ ျပည္တည္နာ ျဖစ္ သြား ပါတယ္။ ကြမ္းရြက္ရဲ့ ပိုးသတ္တဲ့သတၱိနဲ႔ ေသြးတိတ္ေစတဲ့ astringent ေၾကာင့္ ထိခိုက္၊ ရွနာတဲ့ေနရာမွာ ကြမ္းရြက္ကပ္ ထားရင္အနာေပ်ာက္ေစနိုင္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အနာေပၚမွာ ကြမ္းရြက္ေန႔တိုင္းကပ္ေပးရင္ ၂ရက္ အတြင္း ေပ်ာက္ကင္း ေစတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ကြမ္းရြက္ကပ္္ လို႔မရတဲ့ေနရာမ်ားမွာ ကြမ္းရြက္ရည္ထဲ့ေပး နိုင္ပါတယ္။
၉။ ေခါင္းကိုက္ျခင္း (Headache)။ ကြမ္းရြက္ရဲ့ aspirin သတၱိနဲ႔ ေအးျမေသာ သတၱိမ်ားေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္တဲ့အခါ ကြမ္းရြက္ကို နားထင္မွာကပ္ထားျခင္းျဖင့္ ေခါင္းကိုက္သက္သာ ေစပါ တယ္။
၁၀။ အဆစ္အျမစ္ကိုက္ေရာဂါ (Rheumatism) မ်ားတြင္လည္း နာက်င္ကိုက္ခဲေသာ အဆစ္ အျမစ္မ်ားေပၚတြင္ ကပ္ထားျခင္းျဖင့္ anti-inflammatory effect and aspire effect မ်ား ေၾကာင့္ အေရာင္သက္သာေစၿပီး အနာသက္သာေစပါတယ္။
၁၁။ ခါးနာျခင္း (lumbago)။ အပူေပး၍ေပ်ာ့ေနေသာကြမ္းရြက္ကို အဆီတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ဥပမာ အံုးဆီသုတ္၍ နာေသာေနရာတြင္ကပ္ထားျခင္းျဖင့္သက္သာေစပါတယ္။
၁၂။ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း (Constipation)။ ကြမ္းရြက္မွာပါတဲ့ အမွ်င္ဓါတ္မ်ားႏွင့္ သံေကာင္မ်ားကို ေသေစသည့္ (anti-protozoan property) သတၱိ ေၾကာင့္ တုတ္ေကာင္မ်ား ပါထြက္ က်လာ ပါတယ္။
၁၃။ ယားျခင္း (itches) သည္ မတည့္ေသာပစၥည္း (allergens) မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ကြမ္းရြက္ရဲ့ astringent သတၱိေၾကာင့္ ေပ်ာက္ေစပါတယ္။
၁၄။ နားရည္ယိုျခင္း (otorrhoea = drainage of CSF through the ear) ကိုေပ်ာက္ ေစတာကလည္း astringent သတၱိေၾကာင့္ပါ။
၁၅။ အာရံုေၾကာအားနည္းျခင္း (weakness of nerves)၊ အာရံုေၾကာမ်ားနာျခင္း (nervous pains)၊ မ်ားတြင္ ကြမ္းရြက္ရည္အနည္းငယ္နွင့္ ပ်ားရည္ေရာၿပီး တစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ လက္ဖက္ ရည္တစ္ဇြန္းခန္႔ေသာက္ျခင္းျဖင့္ေပ်ာက္ကင္းေစသည္ဟုဆိုပါသည္။ သာဂဒိုးရဲ့စာအုပ္ထဲမွာ မ်က္စိအားနည္းသူမ်ား မ်က္လံုး၏အေပၚ၊ႏွာေခါင္းဘက္ေဒါင့္တြင္ကြမ္းရြက္ကပ္ျခင္း၊ နားေလး သူမ်ားကြမ္းရြက္ကိုနားထဲထဲ့ထားျခင္းမ်ားဟာ မ်က္လံုးႏွင့္နားတို႔ရဲ့ အာရံုေၾကာမ်ားကိုအားေပး ေသာ၊လံႈ႔ေဆာ္ေသာသတၱိေၾကာင့္ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါကိုေပ်ာက္ေစတာကေတာ့ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းကိုထိမ္းခ်ဳပ္ေသာႏွလံုးတြင္းရွိအာရံုေၾကာကိုႏွလံုးခုန္နႈန္းမွန္ကန္ေစျခင္းေၾကာင့္လို႔ထင္ပါတယ္။ ထိုျပင္ ကြမ္းရြက္ဟာေသြးေၾကာေတြကို ေျဖေလ်ာ့ေစ (Relaxation of blood vessels) တာေၾကာင့္ႏွလံုးအားစိုက္ရမႈကိုေလ်ာ့ေစပါတယ္။
၁၆။ စိတ္ေခ်ာက္ခ်ားေရာဂါ(စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါ) (Hysteria) မ်ားတြင္လည္း ကြမ္းရြက္ နွင့္ ပ်ားရည္ေရာ၍ေသာက္ျခင္းျဖင့္ေပ်ာက္ကင္းေစသည္ဟုဆိုပါတယ္။
၂။.အနာမ်ား၊ျပည္တည္နာမ်ား (boils and abscesses ) ျဖစ္ရတာ bacteria ပိုးေတြေၾကာင့္ ပါ။ ဒါေၾကာင့္ anti-bacteria & astringent သတၱိရွိတဲ့ ကြမ္းရြက္ကို ေပ်ာ့သြားေအာင္အနည္း ငယ္အပူေပးၿပီး ၾကက္ဆူဆီႏွင့္သုတ္၍ အနာေပၚကပ္ေပးပါ။ ကြမ္းရြက္ကို နာရီအနည္းငယ္ ျခား၍ လဲလွဲေပးပါ။ ညအိပ္သည့္အခါကပ္ထားၿပီး မနက္တြင္လဲလွဲေပးပါ။ အနာျပည္ ေပါက္ သြားပါ လိမ့္မယ္။
၃။ သြားဖံုေရာင္ျခင္း (swelling of gum & conjunctivitis) ဟာ ဗီတာမင္စီဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ ရာက စၿပီး ေနာက္ပိုင္း ပါးစပ္မွာရွိတဲ့ပိုးမႊားေတြေၾကာင့္အနာေတြျဖစ္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ကြမ္းရြက္ ၀ါး ျခင္းျဖင့္ ကြမ္းရြက္မွာပါတဲ့ ဗီတာမင္စီနဲ႔ ပိုးသတ္နိုင္တဲ့သတၱိေတြေၾကာင့္ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္း ေစတာျဖစ္ပါတယ္။
၄။ ရင္သာေရာင္ျခင္း (mastitis) ဟာ နို႔တိုက္ေသာမိခင္မ်ားမွာ ရင္သားမွာနို႔ေတြ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္စုမိၿပီး bacteria ေခၚတဲ့ ပိုးေတြ ပြါးမ်ားတာ ေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။ ကြမ္းရြက္ကို ဆီသုတ္ၿပီး ရင္သားေပၚကပ္ေပးပါက ႏို႔ထြက္ေကာင္းေစျခင္းႏွင့္ ကြမ္းရြက္ရဲ့ ပိုးသတ္ သတၱိ ေၾကာင့္ ရင္သာေရာင္ျခင္းႏွင့္ ရင္သားျပည္တည္ျခင္းကိုကာကြယ္နိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
၅။ နားရိုးေရာင္ျခင္း (mastoiditis) ဟာလည္း bacteria ေခၚတဲ့ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။
၆။ အျဖဴဆင္းျခင္း( leucorrhoea) ဟာ bacteria ေခၚတဲ့ ပိုးမ်ား fungus ေခၚတဲ့ ပိုးမ်ား protozoa ေခၚတဲ့ ပိုးမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။ ကြမ္းရြက္မွာ ဒီပိုးသံုးမ်ိဳးလံုးကိုသတ္နိုင္တဲ့ အာနိသင္ေတြရွိပါတယ္။
၇။ ေပြးေရာဂါ (ringworm) ဆိုတာ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ မိႈေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ကြမ္းရြက္မွာ ေရာဂါမိႈကိုသတ္နိုင္တဲ့ သတၱိေတြပါ ပါတယ္။
၈။ ထိခိုက္၊ရွနာျခင္း (abrasion၊ cuts and injuries etc) မ်ားဟာ သဘာ၀အရ အနာ က်က္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အနာကိုပိုးေတြ၀င္ရင္ေတာ့ အနာမက်က္ပဲ ျပည္တည္နာ ျဖစ္ သြား ပါတယ္။ ကြမ္းရြက္ရဲ့ ပိုးသတ္တဲ့သတၱိနဲ႔ ေသြးတိတ္ေစတဲ့ astringent ေၾကာင့္ ထိခိုက္၊ ရွနာတဲ့ေနရာမွာ ကြမ္းရြက္ကပ္ ထားရင္အနာေပ်ာက္ေစနိုင္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အနာေပၚမွာ ကြမ္းရြက္ေန႔တိုင္းကပ္ေပးရင္ ၂ရက္ အတြင္း ေပ်ာက္ကင္း ေစတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ကြမ္းရြက္ကပ္္ လို႔မရတဲ့ေနရာမ်ားမွာ ကြမ္းရြက္ရည္ထဲ့ေပး နိုင္ပါတယ္။
၉။ ေခါင္းကိုက္ျခင္း (Headache)။ ကြမ္းရြက္ရဲ့ aspirin သတၱိနဲ႔ ေအးျမေသာ သတၱိမ်ားေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္တဲ့အခါ ကြမ္းရြက္ကို နားထင္မွာကပ္ထားျခင္းျဖင့္ ေခါင္းကိုက္သက္သာ ေစပါ တယ္။
၁၀။ အဆစ္အျမစ္ကိုက္ေရာဂါ (Rheumatism) မ်ားတြင္လည္း နာက်င္ကိုက္ခဲေသာ အဆစ္ အျမစ္မ်ားေပၚတြင္ ကပ္ထားျခင္းျဖင့္ anti-inflammatory effect and aspire effect မ်ား ေၾကာင့္ အေရာင္သက္သာေစၿပီး အနာသက္သာေစပါတယ္။
၁၁။ ခါးနာျခင္း (lumbago)။ အပူေပး၍ေပ်ာ့ေနေသာကြမ္းရြက္ကို အဆီတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ဥပမာ အံုးဆီသုတ္၍ နာေသာေနရာတြင္ကပ္ထားျခင္းျဖင့္သက္သာေစပါတယ္။
၁၂။ ၀မ္းခ်ဳပ္ျခင္း (Constipation)။ ကြမ္းရြက္မွာပါတဲ့ အမွ်င္ဓါတ္မ်ားႏွင့္ သံေကာင္မ်ားကို ေသေစသည့္ (anti-protozoan property) သတၱိ ေၾကာင့္ တုတ္ေကာင္မ်ား ပါထြက္ က်လာ ပါတယ္။
၁၃။ ယားျခင္း (itches) သည္ မတည့္ေသာပစၥည္း (allergens) မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ကြမ္းရြက္ရဲ့ astringent သတၱိေၾကာင့္ ေပ်ာက္ေစပါတယ္။
၁၄။ နားရည္ယိုျခင္း (otorrhoea = drainage of CSF through the ear) ကိုေပ်ာက္ ေစတာကလည္း astringent သတၱိေၾကာင့္ပါ။
၁၅။ အာရံုေၾကာအားနည္းျခင္း (weakness of nerves)၊ အာရံုေၾကာမ်ားနာျခင္း (nervous pains)၊ မ်ားတြင္ ကြမ္းရြက္ရည္အနည္းငယ္နွင့္ ပ်ားရည္ေရာၿပီး တစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ လက္ဖက္ ရည္တစ္ဇြန္းခန္႔ေသာက္ျခင္းျဖင့္ေပ်ာက္ကင္းေစသည္ဟုဆိုပါသည္။ သာဂဒိုးရဲ့စာအုပ္ထဲမွာ မ်က္စိအားနည္းသူမ်ား မ်က္လံုး၏အေပၚ၊ႏွာေခါင္းဘက္ေဒါင့္တြင္ကြမ္းရြက္ကပ္ျခင္း၊ နားေလး သူမ်ားကြမ္းရြက္ကိုနားထဲထဲ့ထားျခင္းမ်ားဟာ မ်က္လံုးႏွင့္နားတို႔ရဲ့ အာရံုေၾကာမ်ားကိုအားေပး ေသာ၊လံႈ႔ေဆာ္ေသာသတၱိေၾကာင့္ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါကိုေပ်ာက္ေစတာကေတာ့ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းကိုထိမ္းခ်ဳပ္ေသာႏွလံုးတြင္းရွိအာရံုေၾကာကိုႏွလံုးခုန္နႈန္းမွန္ကန္ေစျခင္းေၾကာင့္လို႔ထင္ပါတယ္။ ထိုျပင္ ကြမ္းရြက္ဟာေသြးေၾကာေတြကို ေျဖေလ်ာ့ေစ (Relaxation of blood vessels) တာေၾကာင့္ႏွလံုးအားစိုက္ရမႈကိုေလ်ာ့ေစပါတယ္။
၁၆။ စိတ္ေခ်ာက္ခ်ားေရာဂါ(စိတ္ကစဥ့္ကလ်ားေရာဂါ) (Hysteria) မ်ားတြင္လည္း ကြမ္းရြက္ နွင့္ ပ်ားရည္ေရာ၍ေသာက္ျခင္းျဖင့္ေပ်ာက္ကင္းေစသည္ဟုဆိုပါတယ္။
၁၇။ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းေရာဂါမ်ား (Respiratory Disorders) အထူးသျဖင့္နိုင္ငံျခား ေဆးျပင္းမ်ားကိုမခံနိုင္ေသာ ခေလးသူငယ္မ်ားႏွင့္သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားတြင္ ကြမ္းရြက္ကို မံုညင္းဆီဆြတ္ၿပီး အနည္းငယ္အပူေပး၍ရင္ပတ္ေပၚတြင္အုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ အသက္ရႈၾကပ္ျခင္းကိုေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။
၁၈။ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း (Sore throat) ႏွင့္ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးျခင္း(irritating cough) မ်ားတြင္လည္း ကြမ္းရြက္ရည္၊ပ်ားရည္ေရာကိုေသာက္ျခင္းျဖင့္ေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။
၁၉။ ကြမ္းရြက္မွာ (diuretic property) ဆီးသြားေစတဲ့သတၱိလည္းရွိတာမို႔ဆီခ်ဳပ္၊ဆီနည္း တဲ့အခါ မ်ိဳးမွာကြမ္းရြက္ရည္နဲ႔ႏြားႏို႔ေရာၿပီးသၾကား (၀ါ) ပ်ားရည္ထဲ့ေသာက္နိုင္ပါတယ္။
၂၀။ အစာစားၿပီးေနာက္ ကြမ္းရြက္စားျခင္းအားျဖင့္ ခံတြင္းေကာင္းျခင္း၊ အစာေၾကျခင္း စတဲ့အက်ိဳး မ်ားကိုရေစပါတယ္။ ကြမ္းရြက္မွာပါတဲ့ အစာေျခတဲ့ အင္ဇိုင္းမ်ား၊ တံေတြး ထြက္ေစျခင္း၊ အူလမ္းေၾကာင္းလႈပ္ရွားမႈကို လႈံေဆာ္ျခင္း၊ တို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။
၂၁။ ကြမ္းရြက္မွာကင္ဆာေရာဂါကိုေပ်ာက္ေစနိုင္တဲ့ (anti –carcinogens မ်ားျဖစ္တဲ့ hydroxy chavicol and chlorogenic acid) ေတြလည္းပါတာမို႔ ေသြးကင္ဆာေရာဂါ အတြက္ေဆး ထုတ္လုပ္နိုင္မယ္လို႔ဆိုပါ တယ္။
၂၂။ ကြမ္းရြက္ ၅ ရြက္ကိုေရႏွစ္ဖန္ခြက္ျဖင့္ တစ္ခြက္က်န္ေအာင္ႀကိဳၿပီး ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ္နံ႔နံျခင္းႏွင့္ မီးရပ္ေသြးနံ႔မ်ားကိုေပ်ာက္ေစပါတယ္။ သြားဖံုႏွင့္သြားေတြကိုလည္း သန္႔ရွင္း ၾကံ့ခိုင္ေစပါတယ္။
၂၃။ ယိုးဒယားနိုင္ငံ တြင္ကြမ္းရြက္အစိမ္း(၀ါ)ခ်က္ထားေသာကြမ္းရြက္ကို သေရစာ (snack) အျဖစ္ စားသံုးေလ့ရွိပါတယ္။ အသား၊ပုဇြန္၊ပဲပင္ေပါက္၊ေျမပဲ စသည္တို႔ကိုကြမ္းရြက္ျဖင့္လိပ္၍ တစ္လုပ္စာ ျပဳလုပ္စား သံုးၾကတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
၂၄။ မေလးရွားနိုင္ငံတြင္ ကြမ္းရြက္ကိုေခါင္းကိုက္ျခင္း၊အဆစ္အျမစ္နာျခင္း၊ကိုက္ျခင္းမ်ားတြင္အသံုးျပဳၾကပါတယ္။
၂၅။ တရုပ္ျပည္နဲ႔ယိုးဒယားမွာ ကြမ္းရိုးကိုေျခၿပီးဆားႏွင့္ေရာ၍သြားကိုက္ေရာဂါကိုကုသၾကပါတယ္။
၂၆။ အင္ဒိုနီးရွားမွာ ကြမ္းရြက္နဲ႔ကြမ္းသီးကို၀ါး၍ရေသာအရည္ကို ရင္က်ပ္နာႏွင့္ ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါ မ်ားကိုကုသပါတယ္။ ထိုအျပင္ ကြမ္းရြက္ ၁၀ ရြက္ကိုပါးပါးလွီးၿပီး ေရဆူဆူတစ္ဖန္ခြက္တြင္ ၅-၁၀ မိနစ္ထား၍ေသာက္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ္နံ႔ေကာင္းေအာင္၊ သြားႏွင့္သြားဖံုးမ်ား က်န္းမာေအာင္ ေသာက္ၾက ပါတယ္။
၂၇။ ျမန္မာ့ေဆးက်မ္း မ်ားအလိုအရ ကြမ္းရြက္ဟာ ဖန္၊ ခါး၊ ပူ၊ စပ္ေသာ အရသာရိွၿပီး ႏႈတ္ကို ၿမိန္ ေစတယ္။ သလိပ္ကို ေၾကေစၿပီးေလ ကိုႏိုင္တယ္။ ထက္ျမက္တယ္။ အားကို တိုးေစ တယ္။ အဆိပ္ကို ပယ္တတ္တယ္။ ၀မ္းမီးကို ေတာက္ေစတယ္။ ကာမကို အားေပး တယ္။ ႏွလံုးကို အက်ိဳးျပဳတယ္။ ႏွလံုး၊ ေခ်ာင္းဆိုးစတဲ့ ေရာဂါေတြကို ေပ်ာက္ကင္းေစတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။
(၁) ကြမ္းရြက္ ညႇစ္ရည္ကို ပ်ားရည္နဲ႔ တိုက္ေပးပါက ကေလးမ်ား ေလပြျခင္း၊ အစာမေၾကျခင္း၊ ၀မ္းသြားျခင္း၊ ဖ်ားနာ ျခင္းမ်ား ေပ်ာက္ပါတယ္။
(၂) ကြမ္းရြက္ညႇစ္ရည္ကိုႏြားႏို႔နဲ႔ ေသာက္ပါက၊ မီးယပ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ စိတၲဇေရာဂါ ေပ်ာက္ ကင္း ပါတယ္။
(၃)ကြမ္းရက္ညႇစ္ရည္ကုိ ဂ်င္း ျပဳတ္ ရည္ႏွင့္သိေႏၶာဆားအနည္းငယ္ထည့္ ေသာက္က ပန္းနာ ရင္ၾကပ္ ရင္ေအာင့္ ရင္ကယ္၊ ၾကက္ညႇာေခ်ာင္းဆိုး ေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္းပါတယ္။
(၄)ကြမ္းရြက္ညႇစ္ရည္အားမ်က္စဥ္း ခတ္ေပးျခင္းျဖင့္ၾကက္မ်က္သင့္နာ (မ်က္စိအား နည္းၿပီး အနီးမျမင္ျခင္း)၊ မ်က္စိနာ၊ မ်က္စိ ေရာင္ျခင္း၊ ကိုက္ျခင္း စတဲ့ မ်က္စိနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္း ပါတယ္။
(အထက္ပါနည္းထက္ ေအာက္ပါနည္းကပိုၿပီးအႏၱရာယ္ကင္းပါတယ္။ ယခုအခါ ကြမ္းရြက္ကို ေရျဖင့္ စင္ၾကယ္စြာ အထပ္ထပ္ေဆးေသာ္လည္း ပိုးသတ္ ဓာတ္ေဆးမ်ား က်န္ေနတတ္၍ ျဖစ္ပါတယ္။)
(ကြမ္းရြက္ရိုးကို ထုေျခ၍ မ်က္ခမ္းတေလွ်ာက္ အေပၚ၊ေအာက္ သုတ္လိမ္းျခင္း၊(၀ါ) ကြမ္း ရြက္စိမ္းျဖင့္ မ်က္စိအေပၚ အုပ္ေပးျခင္း၊ ျပဳလုပ္ေပးပါက မ်က္စိနာသက္သာ၍ ေပ်ာက္ကင္း ေစပါသည္။)
(၅) ကြမ္းရြက္ကို နႏြင္းနဲ႔က်ိဳးၿပီး ဆားအနည္းငယ္ ခတ္ေသာက္ပါက ဖ်ားနာ ေရာဂါ ေပ်ာက္ ကင္းပါတယ္။
(၆)ကြမ္းရြက္ကို မီးကင္ၿပီး ကေလးမ်ား ငယ္ထိပ္တြင္ အုန္းဆီႏွင့္ ဆြတ္ကာကပ္ေပးထား ပါက ႏွာေစး ေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းပါတယ္။
(၇) ကြမ္းရြက္ကို ထန္းလ်က္၊ ဂ်င္း၊ ဆားထည္ၿပီး ျပဳတ္ေသာက္ေသာ္ အပူလြန္ ၿပီးဖ်ားေသာ အဖ်ားေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းပါ တယ္။
သတိျပဳရမွာက
၁။ ကြမ္းရြက္ကိုအသံုးမျပဳခင္ေရနဲ႔စင္ေအာင္ေဆးဖို႔လိုပါတယ္။ ယခုေခတ္မွာ ကြမ္းစိုက္သူမ်ား ပိုးသတ္ေဆးမ်ားျဖန္းၾကေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။
၂။ ကြမ္းရြက္ကို ပါးစပ္တြင္ျဖစ္ေသာ အနာေပါက္မ်ား (ulcers)၊ ကင္ဆာအနာမ်ား (cancer)၊ သြားပိုးေပါက္ (dental caries) မ်ား တြင္အသံုးမျပဳရပါ။
၃။ ကြမ္းရြက္ကို ကြမ္းသီး၊ tobacco ဥပမာ ေဆးရြက္ႀကီး၊ ေဆးလိပ္၊ cigarettes စတာ ေတြနဲ႔ ေရာစားရင္ ဥပမာ ကြမ္းရာမ်ားဟာ ပါးစပ္၊ႏွခမ္း၊သဖံုး၊လွ်ာ စသည္တို႔တြင္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေစပါတယ္။ ကြမ္းသီးနဲ႔ tobacco တို႔ဟာကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ေလးညႇင္းပြင့္ (clove) ၊ ဖာလာ (cardamom)၊ သစ္ၾကံပိုးေခါက္ (cinnamon)၊ တို႔ႏွင့္မူ စား သံုးနိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြမ္းရာ အစားမ်ားရင္ ကြမ္းရာမွာပါတဲ့ ထံုးဓါတ္ရဲ့ တိုက္စားမႈ ေၾကာင့္ ထံုးဓါတ္တိုက္စားသည့္ေနရာမ်ားမွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစ နိုင္ပါ တယ္။
၄။ ကြမ္းရာစားသံုးျခင္းဟာ ေဆးဆြဲသကဲ့သို႔ ကြမ္းရာကိုဆြဲလမ္းျခင္းမ်ားျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ကြမ္းရာတြင္ပါ၀င္ေသာေဆးရြက္ႀကီးစသည္တို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ ကြမ္းရြက္ ကိုအမ်ား အျပားအသံုးျပဳပါက (addition) ဆြဲလမ္းနိုင္သည္ဟုဆိုပါသည္။
က်မ္းကိုး။
၁။ စူလာနဖါ၊သာဂဒိုး။၂၀၀၅
၃။ Health effects. http://en.wikipedia.org/wiki/Betel
Subscribe to:
Posts (Atom)