ျမန္မာစကားလံုးမ်ားေနာက္ကြယ္မွေလးနက္ေသာအဓိပၸါယ္ မ်ား။

မန္မာစကားေတြရဲ့ေနာက္ကြယ္မွာ ေလးနက္တဲ့အဓိပၸါယ္ေတြရွိပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာက ဆင္းသက္တာမ်ားပါတယ္။ ေန႕စဥ္ က်မတို႕တစ္ေတြစကားေတြေဖါင္ေနေအာင္ေျပာ ေနၾကေပမဲ့ ကိုယ္ေျပာတဲ့စကားရဲ့အဓိပၸါယ္ကိုမသိၾကတာမ်ားပါတယ္။ ဥပမာ။
၁။ တိရစၦာန္ ဆိုတာ အိပ္၊စား၊ကာမဂုဏ္ခံစားျခင္းဆိုတဲ့ သံုးမ်ိဳးကိုသာသိတဲ့ သတၱ၀ါကိုေခၚတာပါ။ ၂။ လူ႕တိရစၦာန္ ဆိုတာ (အိပ္၊စား၊ကာမ၊ ဤသံုး၀တြင္လူနဲ႕ႏြားဟာ မျခားတူတူ၊လူ လူ တစ္ခုထဲထူး၊အသိဥာဏ္တရား။) ဆိုတဲ့သီးခ်င္းစာသားထဲကလို အိပ္၊စား၊ကာမဂုဏ္ခံစားျခင္းကိုသာသိရင္ လူျဖစ္ ေနေပမဲ့ လူအစစ္မျဖစ္ေသးတဲ့သူေတြကိုဆိုလိုတာပါ။၃။ ေရွးကအဘိဓမၼာသိၾကတဲ့ သူေတြက တိဟိတ္ တိရစၦာန္ ဆိုၿပီး နာမ၀ိေသသန (adjective) တတ္ၿပီး ေတာင္ေျပာၾကပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ တိရစၦာန္ ဆိုတာေကာင္းတဲ့ ဟိတ္ သံုးပါးျဖစ္တဲ့ အေလာဘ၊အေဒါသ၊အေမာဟ တစ္ခုမွမပါဘဲပဋိေႏၶေနၾကတဲ့သူေတြမို႕ပါ။၃။ ကာမပိုင္ေယာက်္ား ဆိုတာ ေယာက်ာ္းတိုင္းကိုေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ သူမရဲ့ ကာမဂုဏ္ကိုတရား၀င္ပိုင္ဆိုင္တဲ့ေယာက်္ားကိုေျပာတာပါ။ ၄။ မသိမသာ ဆိုတဲ့စကားကို မထင္ရွားတဲ့အေျပာအဆို၊အျပဳအမႈ ေတြမွာ သံုးၾက ပါတယ္။ ရပ္ရြာအေရး ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့သူ ဆိုရင္ တစ္ရပ္လံုးတစ္ရြာလံုးကသိၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ရပ္အက်ိဳးရြာအက်ိဳး မေဆာင္ ရြက္တဲ့သူဆိုရင္ ဘယ္သူမွ မသိၾကပါဘူး။ အဲ့ဒီလိုလူေသတဲ့အခါ ဘယ္သူမွ မသိတဲ့ မသာအေလာင္း။ အတိုခ်ဳံးေတာ့  မသိ မသာ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ၅။ ေက်းဇူးကန္းသည္။ ကန္းတယ္ဆိုတာ မျမင္တာပါ။ မိမိအေပၚျပဳထားဖူးေသာ ေက်းဇူးတရား မ်ားကိုမျမင္ တဲ့အတြက္ ေက်းဇူးရွင္အေပၚ မလုပ္သင့္တာေတြ လုပ္ၾက တာကိုဆိုလိုတာပါ။၆။ ကမ္းတက္သည္ (spoilt)။ လိုက္ေလ်ာမႈကိုအခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ပိုမိုအခြင့္အေရးယူျခင္း။ ျမစ္၊ေခ်ာင္း၊သမုဒၵရာေရေတြဟာ သဘာ၀အားျဖင့္ ကမ္းကိုေက်ာ္ၿပီးမတက္ပါဘူး။ သဘာ၀မဟုတ္ဘဲ ေက်ာ္တက္ ရင္ ေတာ့ ေရႀကီးျခင္းစတဲ့ အႏၱရာယ္ေတြနဲ႕ေတြ႕ႀကံဳပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုဘဲ အခြင့္ေကာင္းပိုယူမိရင္အႏၱရာယ္ေတြ႕ပါလိမ့္မယ္။ရ။ ကံတူအက်ိဳးေပး။ ကံမ နိယာမအရ ကံတစ္ခုကိုျပဳလုပ္လိုက္ၿပီဆိုရင္၊အဲ့ဒီကံရဲ့ ေကာင္းက်ိဳး၊ဆိုးက်ိဳးေတြကို ခံစား ရပါမယ္။ မိသားစုတစ္စု၊ဒါမွမဟုတ္ ကား၊ရထားစတာေတြနဲ႕အတူသြားသူေတြ အတူတူအႏၱရာယ္တစ္ခုခုနဲ႕ရင္ဆိုင္ရတာဟာေရွးဘ၀ေတြကျပဳခဲ့တဲ့ကံေတြတူၾကလို႕အက်ိဳးတူ ခံစား ရတာပါ။၈။ ကံကုန္သည္။ လူ႕ဘ၀ရဖို႕အတြက္လုပ္ခဲ့တဲ့ ကုသိုလ္ကံေတြကုန္သြားရင္ လူအေနနဲ႕ဆက္လက္ ရွင္သန္လို႕မရေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကံကုန္တယ္ဆိုတာ ေသဆံုးတယ္ဆိုတာထက္  ပိုၿပီး အဓိပၸါယ္ေလး နက္ပါတယ္။
၉။ ကၽြန္းကိုင္းမွီ  ကိုင္းကၽြန္းမွီ (mutual reliance)။ ကၽြန္းတစ္ခုရပ္တည္ေနဖို႕ဒီကၽြန္းမွာေပါက္ေနတဲ့ ကိုင္းပင္ေတြက ေထာက္ပံ့ပါတယ္။ ကိုင္းပင္ေတြဆက္လက္ရွင္သန္ဖို႕အတြက္လဲ ကၽြန္းရွိမွျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္တစ္ဦးနဲ႕တစ္ဦးအျပန္အလွန္အမွီသဟဲျပဳၾကတဲ့အခါမွာအသံုးျပဳပါတယ္။၁၀။ ေပါ့ဆ သည္။ ေပါ့တယ္ဆိုတာ မေလးနက္တာ၊ ဆ တယ္ဆိုတာ အေလးခ်ိန္ ဘယ္ေလာက္ရွိ သလဲဆိုတာ လက္ေပၚတင္ၿပီးမွန္းဆၾကည့္တာ။ ဒါေၾကာင့္ မတိက်ဘူး။ အားလံုးခံ်ဳလိုက္ေတာ့ ေလးနက္မႈတိက်မႈ မရွိဘူးလို႕အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။


၁၁။ အမွတ္သညာ မရွိဘူး။ အမွားတစ္ခုခုကို အမွတ္မထားပဲ ထပ္ခါ ထပ္ခါ လုပ္ေသာအခါေျပာတဲ့စကားပါ။ ျမတ္ဘုရားရဲ့ အဘိဓမၼာေဒသနာမွာ စိတ္တစ္ခုျဖစ္တိုင္း သညာဆိုတဲ့ မွတ္တတ္တဲ့တရားသေဘာကပါေနျပီးသာျဖစ္ပါတယ္။အေျပာအဆိုအျပဳအမူအားလံုးဟာလဲ စိတ္ျဖစ္ျပီးမွျဖစ္တာမို႕ အမွတ္တားသူအေနနဲ႕ေနာက္တပ္အမွားတူမျဖစ္သင့္ပါဘူး။



ေလးနက္တဲ့အဓိပၸါယ္ေတြနဲ႕ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ျမန္မာစကားေတြကိုထိန္းသိမ္းတဲ့အေနနဲ႕ အဓိပၸါယ္ မရွိတဲ့ ဗန္းစကားေတြ (slang) မေျပာဆိုျခင္းျဖင့္  ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ၾကပါဆို႕


အျခားေသာျမန္မာစကားမ်ားအျပင္။  စာလံုးေပါင္း အမွားမ်ား၊ အဓိပၸာယ္ဖြင္႕ဆိုခ်က္အမွားမ်ား၊ ေတြ႕ရွိပါက comment ေပးခဲ႕ၿခင္းၿဖင္႕ အားေပးၾကပါလို႕။